وفاي به عهـــد

وفاي به عهد


﴿یا ایّها الّذین آمنوا أوفوا بالعقود أحلّت لكم بهیمة الانعام الّا مایتلی علیكم غیرمحلّی الصّیدوانتم حرم إنّ الله یحكم ما یرید﴾؛ ای كسانی‌كه ایمان آورده اید،به پیمان‌ها و قراردادها وفا كنید.چهارپایان دامی برای شما حلال شده است، مگر برآنچه بر شما خوانده می‌شود. این در حالی است كه شكار را آنگاه كه محرمید،حلال نمی‌شمارید، بی‌تردید، خداوند هر حكمی بخواهد مقرر می‌دارد.(سوره مائده،آیهٔ 1)

طبق نظرمفسران،سورە «مائده» یا سوره عقود آخرین سوره یا یكی ازآخرین سوره‌هایی است كه بر پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نازل شد؛یعنی نزدیك به دو یا سه ماه پیش از رحلت رسول گرامی اسلامصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم.بنابراین در آن به خاطر موقعیت ویژه‌اش روی یك سلسله مفاهیم اسلامی تأكید شده است.

خداوند در آیه1این سوره افراد را به وفای عهد و پیمان ملزم می‌كند؛و می‌فرماید:
﴿یا ایها الذین آمنوا أوفوا بالعقود﴾؛ای كسانی‌كه ایمان آورده اید،به قراردادهای خود پایبند باشید.

به خاطر اهمیت این مسأله و سایر اموری كه در این سوره مطرح شده است،ترجیع بند آیات این سوره«اتقوا الله» است و پیوسته این عبارت تكرار می‌شود تا با سركوب هوای نفس،خرد انسان‌ها را به پایبندی بر قرادادها سوق دهد.

علت تأكید سورهٔ مائده بر وفای به عهد،اهمیت آن به عنوان یك نیاز اساسی در زندگی اجتماعی است.بی‌توجهی به عهد و پیمان‌ها موجب می‌شود كه بذر بی اعتمادی در میان مردم كاشته،در نتیجه جامعه به هرج و مرج دچار شود.

نكته‌ها:

با توجه به این‌كه «العقود» جمعی است كه دارای«ال» است،پس افاده عموم می‌كند و همهٔ عهد و پیمان‌های مردم را شامل می‌شود.بنابراین،طبق این آیهٔ شریف،وفاء به هر عهد و پیمانی واجب است و همهٔ مسلمانان وظیفه دارند كه به قراردادها و پیمان های خود جامه عمل بپوشانند،تفاوتی هم نمی‌كند كه طرف هم پیمان آنها مسلمان باشد یا غیر مسلمان،قرارداد به زمان پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و ائمه اطهارعلیه‌السلام مربوط بوده یا مثل عقد بیمه،…جدید باشد.

با نگاهی كوتاه به وضعیت كنونی جامعه می توان به این نتیجه رسید كه بیشتر مردم به عهد وپیمان‌های خود پایبند و در واقع،برایشان ارزشی قائل نیستند.از جملهٔ این عهدو پیمان‌ها مهریهٔ زن است كه بسیاری مردها خود را به پرداخت آن مكلّف نمی‌دانند و در میان مردم این سخن رایج شده است كه:«مهریه را چه كسی داده و چه كسی گرفته است؟» با وجود آن كه هنگام جاری شدن صیغهٔ ازدواج، مرد عهد می‌بندد كه مهریهٔ همسر خود را كه مقدار آن معلوم و مشخص شده است،بپردازد،با این طرز تفكر مخالفت خود را با مفاد این آیه اعلام می‌كند.

از دیگر نمونه‌های عهد و پیمان،قول و قراری است كه پدرها و مادرها به فرزندانشان می‌دهند كه مثلاًاگر نمرهٔ خوبی گرفتی فلان چیز را برایت می‌خریم،ولی به دلیل این كه طرف قرارشان بچه است ،آن را نادیده می‌گیرند.

در مورد اهمیت وفایی به عهد و پیمان،احادیث بسیاری از امامان نقل شده است،از جمله:حضرت علیعلیه‌السلام در فرمان خود به مالك اشتر می‌فرماید:

«در میان واجبات الهی هیچ موضوعی همانند وفایی به عهد در میان مردم جهان با وجود تمام اختلافاتی كه دارند،مورد اتفاق نیست.به همین جهت،بت‌پرستان زمان جاهلیت نیز پیمان‌ها را در میان خود محترم می‌شمردند؛زیرا عواقب دردناك پیمان شكنی را دریافته بودند»(نهج البلاغه، نامه ها/ نامه 53)

نمونهٔ دیگر،برخی خرید و فروش‌های میان مردم است كه یكی دو ماه پس از قرارداد،به علت ترقی یا سقوط قیمت و شدت متضرّر شدن یكی از طرفین،شخص تلاش می‌كند به هر وسیله،آن‌را به هم بزند.

قراردادهای میان مردم و حكومت اشاره كرد كه گاهی مردم به این شرایط و قراردادها با حاكم عمل نمی‌كنند و گاهی هم حكومت ها،تنها به اصولی از قانون كه در بردارندهٔ نفع دولت است،عمل می‌كنند و اصول مربوط به حقوق مردم را رها می‌كنند.حال آن كه شرط قرارداد،اجرای تمام اصول و قوانینش بوده است.