فلزشناسی یا متالورژی (به انگلیسی: Metallurgy) شاخه‌ای از علم مواد است که به شناخت و استخراج فلزات و فناوریهای کار با فلزات میپردازد. این علم جداسازی مواد معدنی از سنگ معدن آنها، ذوب، تصفیه و تولید شمش، بهبود خواص و تهیه آلیاژها و فن کار بر روی فلزات و شکل دهی آنها را دربر می‌گیرد. به طور کلی علم مواد فقط شامل بررسی خواص جامدات می شود و دربرگیرنده ی فلزات،سرامیک ها،پلیمر ها و کامپوزیت ها است.علم متالورژی به طور عمده به فلزات میپردازد و در تحصیلات تکمیلی خواص و کاربرد دیگر جامدات نیز بررسی می شود. محتویات ۱ مقدمه ۲ تاریخچه ۳ گرایشهای کارشناسی ۴ گرایشهای کارشناسی ارشد ۵ گرایش های دکترا ۶ روشهای تولید مصنوعات فلزی ۷ جستارهای وابسته ۸ منابع مقدمه از زمانی که انسان فلز را شناخت، متالورژی را به عنوان یک هنر فرا گرفت. صنعت ریخته گری از دیر باز در جهان به عنوان یک صنعت مادر شناخته شده و با پیشرفتهای روز افزون تکنولوژی نقش آن اشکار می‌گردد. تاریخچه دوره فلزات بعد از عصر حجر و از حدود ۶ تا ۷ هزار سال قبل از هجرت آغاز شده‌است. شاید مس اولین فلزی است که بطور خالص و طبیعی و جدا از مواد معدنی مورد استفاده بشر قرار گرفته‌است. انواع سنگهای مس از ظاهری فلزی با رنگهای مختلف مانند نیلی، لاجوردی، سبز، طلایی و سرخ برخوردار هستند. این امر می‌تواند یکی از عوامل توجه بشر اولیه به ترکیبات حاوی مس باشد. برخی معتقدند که گویا اولین بار ذرات طلا که در کنار ماسه‌های کنار رودخانه‌ها پراکنده بودند، توسط بشر شناسایی شدند. مصریان و شاید هندیان بیشتر از سایر ملل در استخراج طلا از سنگهای آن توفیق داشتند، اما در ایران از دوره هخامنشی، آثار متعددی از طلا و نقره خصوصاً در کنار رود جیحون و در شهر همدان کشف شده‌است. با گذشت زمان فلزات دیگری مانند نقره، سرب، آنتیموان و قلع نیز کشف شدند و بشر توانست با استفاده از آتش، ذوب فلزات را تجربه نموده و آلیاژهای مختلف را بدست آورد. به عنوان مثال، از مخلوط کردن قلع و مس، مفرغ بدست آمد و به این ترتیب عصر مفرغ شروع شد. در عصر حاضر میتوان متالورژی را مادر صنعت دانست. در دنیایی صنعتی امروز بی شک اگر آلیاژهای خاص و کاربر با کمک علم متالورژی به وجود نمی‌آمد هم اکنون ما شاهد خیلی از پیشرفتهای بشر نبودیم! گرایشهای کارشناسی متالورژی صنعتی متالورژی استخراجی گرایشهای کارشناسی ارشد جوشکاری ریختگری بیو مواد نانو مواد سرامیک خوردگی شکل دهی فلزات شناسایی و انتخاب مواد مهندسی گرایش های دکترا بیو مواد نانو مواد مهندسی مواد روشهای تولید مصنوعات فلزی ریخته‌گری متالورژی پودر شکل‌دهی فلزات جوشکاری ماشین‌کاری جستارهای وابسته مهندسی مواد متالورژی فیزیکی آلیاژسازی آهنگری اکستروژن جوشکاری ذوبی جوشکاری زرد جوشکاری فشاری ذوب شکل‌دهی الکترومغناطیسی شکل‌دهی الکتروهیدرولیکی لحیم کاری مواد معدنی نوردکاری منابع در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ متالورژی موجود است. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Metallurgy»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد
معرفی رشته سلام دوستان امیدوارم که حالتون خوب باشه.هدف از ایجاد این وبلاگ آشنایی با مهندسی مواد و متالورژی می باشد.در ابتدا می خواهم این رشته رو معرفی کنم و اصلا چه گرایشاتی دارد و چه آینده ای؟واز شما دوستداران این رشته می خواهم که مرا در بهبود این وبلاگ یاری دهید. مهندسی مواد دیباچه: رشته مهندسی مواد در مقطع کارشناسی دارای دو شاخه متالورژی و سرامیک است. شاخه متالورژی: تصور کنید که در حال رانندگی در یکی از بزرگراه‌ها هستید که ناگهان کامیونی با خودروی شما برخورد می‌کند و خسارت سنگینی بر آن وارد می‌سازد. چنین برخوردی در حال حاضر علاوه بر صرف هزینه‌ای قابل توجه و نیاز به زمانی نسبتاً طولانی برای تعمیر، از ارزش خودروی شما خواهد کاست اما اگر بدنه خودرو به طور کامل از جنس آلیاژ "Tini" ساخته شده باشد، حداقل برای صافکاری مشکلی نخواهید داشت چون کافی است که بدنه خودرو را تا حد معینی حرارت بدهید تا بدنه تصادفی به سرعت تغییر شکل یابد و شکل اولیه خود را پیدا کند. البته در حال حاضر این یک خیال پردازی علمی است، اما با پیشرفت روز افزون علم متالورژی به زودی موانع تکنولوژیکی در راه تولید و کاربرد این آلیاژها برطرف می‌شود و مقدار زیادی از این مواد در شکل‌های گوناگون تولید خواهد شد.متالورژی به عنوان یک علم، دانش نسبتاً جوانی است که تنها صد سال از عمر آن می‌گذرد و با کشف روشهای جدید استخراج و تصفیه فلزات، شناسایی مشخصات ساختاری و فیزیکی مواد، فنون جدید شکل دادن و تولید فلزات، متولد شده است. علمی که به دو بخش کلی متالورژی استخراجی و صنعتی تقسیم می‌شود که البته هر دو بخش مذکور در دانشگاههای کشور ما نیز به عنوان دو گرایش از رشته مهندس مواد شاخه متالورژی ارائه می‌گردد. گرایش متالورژی استخراجی:متالورژی استخراجی شامل جداکردن فلزات از سنگ معدن و تصفیه آنها (تولید فلزات)، شناخت انواع کوره‌ها، سوخت‌ها و فعل و انفعالات شیمیایی می‌شود. به عنوان مثال آنچه در کارخانه ذوب‌آهن اصفهان تا مرحله تهیه شمش آهن خام (چدن) انجام می‌شود، عمدتاً مربوط به متالورژی استخراجی است. درس‌های این رشته در طول تحصیل : دروس مشترک در شاخه‌های مختلف مهندسی مواد: ریاضی، معادلات دیفرانسیل، ریاضی مهندسی، محاسبات عددی، مبانی و برنامه‌سازی کامپیوتر، فیزیک، شیمی عمومی، مبانی مهندسی برق ، استاتیک، مقاومت مصالح، کریستالوگرافی ، پدیده‌های انتقال، شیمی فیزیک مواد، ترمودینامیک مواد ، خواص فیزیکی مواد، متالوگرافی، خواص مکانیکی مواد. دروس تخصصی گرایش متالورژی استخراجی : انتقال مطالب علمی و فنی، ریخته‌گری، شکل دادن فلزات ، تغلیظ مواد معدنی ، اصول استخراج فلزات، سینتیک مواد، شیمی تجزیه ، عملیات حرارتی ، خوردگی و اکسیداسیون، انجماد فلزات، مواد دیرگداز. (بسیاری از دروس این رشته همراه با آزمایشگاه است.) گرایش متالورژی صنعتی: متالورژی صنعتی عبارت است از روشهای مختلف تولید مصنوعات فلزی که مهمترین این روش‌ها متالورژی پودری، شکل دادن، جوشکاری و ماشین‌کاری است. همچنین در متالورژی صنعتی خواص و مشخصات فیزیکی، ساختاری و مکانیکی مواد بررسی می‌شود. دروس تخصصی گرایش متالورژی صنعتی : ریخته‌گری، انجماد فلزات ، شکل دادن فلزات، خواص مکانیکی مواد ، متالورژی جوشکاری ، متالورژی پودر، روشهای نوین آنالیز مواد، خوردگی و اکسیداسیون، عملیات حرارتی ، استخراج فلزات، انتقال مطالب علمی و فنی. شاخه سرامیک: امروزه سرامیک را هنر ساخت ظروف سرامیکی و سفالینه‌ها نمی‌دانیم بلکه آن را به صورت علمی وسیعتر از ساخت این‌گونه وسایل تعریف می‌کنیم. بر این اساس میتوان گفت که سرامیک بطور کلی هنر و علم ساختن و به کاربردن اشیاء جامدی است که اجزاء تشکیل‌دهنده اصلی و عمده آنها مواد غیرآلی و غیرفلزی است یعنی علم سرامیک علاوه بر سفالینه‌ها شامل انواع چینی‌ها، دیرگدازها، فرآورده‌های ر‌ُسی ساختمانی، مواد ساینده، لعاب‌های چینی، سیمان، شیشه، مواد مغناطیسی غیرفلزی، فروالکتریک‌ها، تک بلورهای مصنوعی و محصولات پیچیده‌تر دیگر می‌شود. دانشجویان مهندسی سرامیک در طول دوره تحصیلی خود، پس از کسب پایه‌های علمی و مهندسی لازم، کلیه فرآیندهای ساخت سرامیکها را از مواد اولیه و آماده سازی آن گرفته تا کنترل کیفی محصولات ساخته شده و ارتباط بین ساختمان و خواص این مواد فرا می‌گیرند. دروس تخصصی شاخه سرامیک: ساختار سرامیکها، سینتیک مواد، روشهای نوین آنالیز مواد ، خواص الکتریکی و نوری سرامیکها، مواد دیرگداز ، تئوری شیشه ، تئوری پرسلان‌ها، آزمایشگاه چینی، فرآیند ساخت سرامیک، انتقال مطالب علمی و فنی. توانایی‌های لازم : در مهندسی مواد، دو علم شیمی و فیزیک اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. چرا که بررسی خواص مواد بدون آشنایی با این دو علم امکان‌پذیر نیست. دانشجوی این رشته علاوه بر فیزیک و شیمی باید از دانش ریاضی اطلاعات کافی داشته و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد. برای مثال با وجود آن که یک مهندس متالورژی نباید به فکر پشت میزنشینی بوده و باید آمادگی کار در شرایط سخت را داشته باشد، اما بدون شک مهندس این رشته بیش از توان جسمانی خوب نیاز به ذهنی خلاق و کنجکاو دارد. آشنایی با زبان انگلیسی نیز در تمام رشته‌های مهندسی ضروری است. اما در مهندسی سرامیک این ضرورت بیشتر احساس می‌شود چرا که این رشته نسبتاً جدید است و در نتیجه کتابهای علمی آن کمتر به زبان فارسی ترجمه شده است. موقعیت شغلی در ایران :فارغ‌التحصیلان متالورژی استخراجی می‌توانند جذب مراکزی شوند که به فرآیند استخراج و تولید مواد اولیه فلزی (آهنی و غیرآهنی) از کانه‌های مربوط می‌پردازند . برای مثال می‌توانند در صنایع نفت و پالایش و همچنین صنایع آهنی و غیرآهنی مانند ذوب آهن اصفهان، مجتمع مس سرچشمه و آلومینیم اراک فعالیت کنند. فارغ‌التحصیلان متالورژی صنعتی نیز می‌توانند در مراکزی که با تولید قطعات فلزی سروکار دارند مانند صنایع ریخته‌گری، صنایع متالورژی پودر، صنایع فولادسازی، صنایع دفاع، هواپیماسازی، کشتی‌سازی، تراکتورسازی، خودروسازی و ساخت قطعات مختلف وسایل خانگی از جمله یخچال، کولر، ماشین‌لباسشویی، تلویزیون و ضبط صوت فعالیت نمایند. در مورد فرصتهای شغلی مهندس سرامیک نیز باید گفت که امروزه صنایع سرامیک برای رشد اکثر صنایع اهمیت بسیاری دارند. برای مثال صنایع متالورژی و سایر صنایعی که با درجه حرارت بالا سروکار دارند، مصرف‌کننده مواد دیرگداز هستند یا صنایع الکترونیک احتیاج به قطعات مختلف سرامیکی با خواص الکترونیکی و مغناطیسی مطلوب دارند. همچنین صنایع اتومبیل‌سازی، صنایع ساختمانی، صنایع تولید نیرو، مخابرات و بالاخره هر خانه و خط تولید هر کارخانه‌ای نیاز به فرآورده‌های سرامیکی دارد. در حال حاضر کشور ما کارخانه‌های عمده کاشی‌سازی، چینی‌سازی، تولیدکننده مواد نسوز، تولیدکننده سرامیک‌های الکتریکی، شیشه‌سازی، آجرسازی و سیمان دارد که فارغ‌التحصیلان رشته سرامیک می‌توانند در آنها مشغول به کار گشته و به افزایش کارایی و راندمان کارخانه و همچنین بهبود کیفیت محصول آن کمک نمایند.
معرفی رشته مهندسی مواد ـ متالورژی صنعتی - مقطع کارشناسی در اجراء وایجاد شرایط تحقق اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله بند" ب" اصل دوم و بندهای 3 و 4 و 13 اصل سوم و نیز اصب سی ام و بند7و 8 و 9 اصل چهل و سوم، با توجه به اهمیت و نقش صنایع زیربنایی و سنگین از جمله تولید فلزات مواد و قطعات صنعتی در توسعه و پیشرفت کشور و به منظور گسترش دانش و فنون مهندسی متالوژی و مواد در سطح آموزش عالی پس از بررسی اولویت ها با توجه به نیازهای صنعت کشور و با بهره گیری از تجارب قبلی و نیز با مطالعه برنامه های این رشته مهندسی در دانشگاههای خارج دوره کارشناسی مهندسی متالوژی و مواد با مشخصات زیر در گروه فنی و مهندسی کمیته برنامه ریزی مهندسی متالوژی و مواد تدوین شده است. طول دوره تحصیل طول این دوره کارشناسی بطور متوسط چهار سال است که در 8 ترم برنامه ریزی و اجرا می شود. هر ترم شامل 17 هفته آموزش کامل در نظر گرفته شده است. دروس نظری بازاء هر واحد، 17 ساعت(یک ساعت در هفته ) و دروس عملی و آزمایشگاهی بازاء هر واحد 51 ساعت (سه ساعت در هفته ) می باشد. کارآموزی 240 ساعت بدون واحد و الزامی می باشد. برای بعضی از دروس نظری برگزاری 2-1 ساعت تمرین در هفته مجاز می باشد. تعیین گرایش تخصصی دانشجویان در دانشگاههایی که بیش از یک گرایش دارند پس از گذراندن موفقیت آمیر حداقل 70-60 واحد از دروس عمومی و پایه اصلی به تقاضای دانشجو به شرط موافقت دانشکده یا گروه مربوطه انجام می شود. چنانچه در گرایشی تعداد متقاضی بیش از ظرفیت اعلام شده باشد اولویت با دانشجویانی خواهد بود که امتیاز بیشتری مطابق رابطه زیر حائز باشند. معدل (معدل×گذرانده واحد تعداد )/(گذرانده ترمهای تعداد )= امتیاز در موارد خاص دانشکده یا گروه آموزشی برای تعیین گرایش ملاکه خواهد بود. تعداد واحدها تعداد کل واحدهای درسی این مجموعه با احتساب 20 واحد عمومی و 140 واحد بشرح زیر است: 1- دروس عمومی 20 واحد 2- دروس پایه 31 واحد 3- دروس اصلی 31 واحد 4- دروس عملی 6 واحد 5- دروس تخصصی مشترک 20 واحد 6- دروس تخصصی غیر مشترک 32 واحد بدین ترتیب مجموع تعداد واحدهای دروس عمومی و پایه و اصلی و عملی در همه گرایش ها 88 واحد می باشد، و در هر گرایش 32 واحد دروس تخصصی الزامی وجود دارد مجموع اینها 120 واحد می شود. 20واحد باقیمانده تا سقف 140 واحد از دروس تخصصی انتخابی در هر گرایش اخذ می شود. دانشکده های و گروههای مجری در دانشگاههای دارای هئیت ممیزه از لیست دروس تخصصی انتخابی درهر گرایش 15 واحد را انتخاب و الزامی اعلام می کنند و 5 واحد دیگر از سایر دروس در لیست گرایش مربوطه دروس اختیاری بانتخاب دانشجو خواهد بود. سایر دانشکده ها و گروههای مجری برنامه الگو را ( با دروس ستاره دار ) اجرا خواهند کرد. و دروس اختیاری دانشجو بمیزان 5 واحد می تواند از دروس ستاره دار یا بدون ستاره در برنامه گرایش مربوطه باشد. لذا لیست تعداد واحدها در هر گرایش بشرح ذیل خواهد بود: 1- دروس عمومی 20 واحد 2- دروس پایه 31 واحد 3- دروس اصلی 31 واحد 4- دروس عملی 6 واحد 5- دروس تخصصی الزامی 32 واحد 6- دروس تخصصی انتخابی دانشکده 15 واحد 7- دروس تخصصی اختیاری دانشجو 5 واحد جمع 140 واحد نقش و توانایی یا کارایی فارغ التحصیلان دوره کارشناسی مهندسی متالوژی و مواد در گرایشهای مختلف با مهارتهای خود در زمینه های زیرکارآیی خواهند داشت. الف- تخصص کافی در گرایش مربوطه. ب- شناخت فرآیندها و آشنایی با خواص مواد و روشهای تولید ج- تجزیه و تحلیل فرآیندها و ارزیابی آنها بمنظور استفاده بهینه از سیستم ها د- آشنایی با اصول علمی و تکنولوژهای مبتنی برآنها در زمینه های مربوطه. ه- توانایی انجام پروژه های صنعتی و تحقیقاتی (کاربردی) در حد متعارف. و- توانایی و راهبردی سیستم های تولید مواد و ساخت قطعات و رفع مسایل و مشکلات معمولی آنها. ضرورت و توانایی با توجه به غنی بودن کشور به لحاظ ذخایر معدنی و نیاز مبرم به صنایع زیربنایی نظیر تولید فلزات اصلی و و مواد غیر فلزی و با وجود واحدهای صنعتی بزرگ که با سرمایه گذاری به مرحله تولید رسیده اند نظیر واحدهای تولید آهن و فولاد و سایر فلزات واحدهای نورد و شکل دادن فلزات ریخته گری- کارنجات سرامیک و کاشی و شیشه سازی- و نیز با توجه به اهمیت مواد سرامیکی در صنایع الکتریکی و الکترونیکی، تربیت متخصصینی که قابلیت و کارآیی لازم را دارا می باشند می تواند قدمی بزرگ در جهت شکوفایی صنعتی و قطع وابستگی به دیگر کشورها در این زمینه مهم تخصصی باشد. چارت درسی زیر صرفا جنبه پیشنهادی دارد. انتخاب واحد باید با نظر و تائید استاد راهنما صورت گیرد. در غیر این صورت هیچ مسوولیتی متوجه مسوولیت سایت دانشگاه نخواهد بود دروس دوره هشت ترمي رشته متالورژي صنعتي خير کد درس نام درس (اختياري) نوع ترم 1 1 251 زبان خارجه عمومی خير عمومي 2 401 فیزیک -1 خير پايه هم نیاز 3 23105024 ریاضی عمومی -1 خير پايه 4 23110012 کارگاه عمومی خير پايه 5 23130021 شیمی عمومی خير پايه 6 23130032 آزمایشگاه شیمی عمومی خير پايه هم نیاز 7 23143013 نقشه کشی صنعتی خير اصلي ترم 2 8 250 فارسی عمومی خير عمومي 9 259 جمعیت و تنظیم خانواده خير عمومي 10 402 فیزیک -2 خير پايه هم نیاز 11 403 آزمایشگاه فیزیک -1 خير پايه 12 23130010 ریاضی عمومی -2 خير پايه پیش نیاز 13 23141017 استاتیک خير اصلي 14 23141108 کریستالوگرافی خير اصلي پیش نیاز 15 23142010 مبانی وبرنامه سازی کامپیوتر خير پايه ترم 3 16 101 معارف اسلامی -1 خير عمومي 17 404 آزمایشگاه فیزیک -2 خير پايه 18 23105035 معادلات دیفرانسیل خير پايه هم نیاز 19 23105046 محاسبات عددی خير پايه پیش نیاز هم نیاز 20 23141028 مقاومت مصالح خير اصلي پیش نیاز 21 23141051 خواص فیزیکی مواد -1 خير اصلي پیش نیاز 22 23141084 مبانی مهندسی برق خير اصلي پیش نیاز 23 23141119 شیمی فیزیک مواد خير اصلي پیش نیاز ترم 4 24 106 معارف اسلامی -2 خير عمومي پیش نیاز 25 111 تاریخ اسلام خير عمومي 26 23141039 پدیده های انتقال خير اصلي پیش نیاز 27 23141040 ترمودینامیک مواد -1 خير اصلي پیش نیاز 28 23141062 خواص مکانیکی مواد -1 خير اصلي پیش نیاز 29 23141073 خواص فیزیکی مواد -2 خير اصلي هم نیاز 30 23143024 آزمایشگاه مبانی مهندسی برق خير اصلي هم نیاز 31 23143217 ریخته گری -1 خير تخصصي پیش نیاز ترم 5 32 112 انقلاب اسلامی و ریشه ها خير عمومي 33 252 اخلاق وتربیت اسلامی خير عمومي 34 23142021 ریاضی مهندسی خير پايه پیش نیاز 35 23143035 آزمایشگاه خواص مکانیکی مواد -1 خير اصلي پیش نیاز 36 23143080 انجماد فلزات خير تخصصي پیش نیاز 37 23143104 خواص مکانیکی مواد -2 خير تخصصي پیش نیاز 38 23143126 آزمایشگاه ریخته گری -1 خير تخصصي هم نیاز 39 23143137 شکل دادن فلزات -1 خير تخصصي پیش نیاز 40 23143159 عملیات حرارتی خير تخصصي پیش نیاز ترم 6 41 113 متون اسلامی- منتخب ایات قران و نهج البلاغه خير عمومي 42 23141095 آزمایشگاه متالوگرافی خير اصلي پیش نیاز 43 23143046 آزمایشگاه انجماد فلزات خير اصلي پیش نیاز 44 23143115 انتقال مطالب علمی و فنی خير اصلي 45 23143148 خوردگی و اکسیداسیون خير اصلي هم نیاز 46 23143171 استخراج فلزات -1 خير اصلي پیش نیاز 47 23143193 متالورژی جوشکاری خير اصلي پیش نیاز 48 23143206 متالورژی پودر خير اصلي پیش نیاز 49 23143240 پلیمرها بله تخصصي پیش نیاز 50 23143262 طراحی قالب بله تخصصي پیش نیاز ترم 7 51 105 تربیت بدنی -1 خير عمومي 52 23143057 آزمایشگاه متالوژی جوشکاری خير اصلي هم نیاز 53 23143068 آزمایشگاه عملیات حرارتی خير اصلي هم نیاز 54 23143091 روشهای نوین آنالیز مواد خير اصلي پیش نیاز 55 23143182 استخراج فلزات -2 خير اصلي پیش نیاز 56 23143251 شکل دادن فلزات -2 بله تخصصي پیش نیاز 57 23143284 ریخته گری -2 بله تخصصي پیش نیاز 58 23143295 انتخاب مواد فلزی بله تخصصي 59 23143364 پروژه -1 خير اصلي ترم 8 60 110 تربیت بدنی -2 خير عمومي پیش نیاز 61 23143160 مبانی طراحی و اصول کار کوره های صنعتی بله تخصصي پیش نیاز 62 23143228 اقتصاد و مدیریت صنعتی بله تخصصي 63 23143239 کاربرد کامپیوتر در مهندسی مواد بله تخصصي پیش نیاز 64 23143273 مواد دیرگداز بله تخصصي پیش نیاز 65 23143308 مواد پیشرفته بله تخصصي 66 23143319 زبان تخصصی مواد بله تخصصي 67 23143320 آلیاژهای غیرآهنی بله تخصصي پیش نیاز 68 23143331 بررسی های غیرمخرب بله تخصصي 69 23143342 کنترل کیفی مواد بله تخصصي 70 23143353 متالورژی سطوح و پوشش بله تخصصي پیش نیاز 71 23143375 اصول متالوگرافی بله تخصصي پیش نیاز
مهندسي متالورژی علم و مهندسی مواد رشتهای چند تخصصی است که در برگیرنده تولید، خواص و کاربردهای مواد برای حوزه های مختلف علوم و مهندسی است. مهندسی و علم مواد در داخل خود شاخه‌های از علوم فیزیک کاربردی، شیمی را دارا است؛ علاوه بر آن جنبههایی از مهندسی مکانیک، برق، عمران و شیمی را نیز دارد. در حال حاضر در سطح جهانی با توجه به رشد قابل توجه در تحقیقات و فناوری در این رشته، علوم مواد و زیر شاخه‌های آن به عنوان رشته جلودار بسیاری از دانشگاهها مطرح است. مهندسی متالورژی یکی از مهمترین زیرشاخههای مهندسی مواد است که در آن به روشهای استخراج فلز از سنگ معدن، تصفیه و آلیاژسازی و در نهایت ساخت قطعات سودمند از فلزات پرداخته می‌شود. این تعریف که متالورژی از قدیمیترین هنرها و از جدیدترین علوم است، بخوبی تاریخچه طولانی و آینده روشن رشته متالورژی را بیان می‌کند. مهندسی متالورژی به مفهوم کلاسیک آن، فراوری مواد معدنی از کانه‌های آنها (جداسازی از سنگ معدن)، ذوب و استخراج کانه فراوری شده، تصفیه و تولید شمش، بهبود خواص و تهیه آلیاژها، فن کار بر روی فلزات، شکل دادن آنها و محافظت از محصولات فلزی در برابر آسیب و خوردگی را در بر می‌گیرد. صنعت متالورژی در جهان از دیرباز به عنوان صنعت مادر شناخته شده و با پیشرفتهای روز افزون تکنولوژی، نقش آن مهمتر و جنبههای کاربردی آن متنوعتر می‌گردد. با توجه به گسترش روزافزون تحقیقات و توسعه فناوری، زمینه‌های کار و تحقیقات بسیار متنوعی در کلیه گرایشهای متالورژی پدید آمده است که کار و تحقیق در این رشته را بسیار جذاب و زمینه رشد و توسعه پایدار را مهیا نموده است. در این زمینه میتوان به تکنولوژیهای سنتز مواد نانوسایز و نانوساختار، مواد کامپوزیت، بیو مواد، مواد پیشرفته همچون ابررساناها، نیمه رساناها و آلیاژهای حافظهدار اشاره کرد. جهان مدرن بدون علم و مهندسی مواد قابل تصور و پایدار نبوده و این علم جزء لاینفک تکنولوژیهای نو و رو به آینده است. گرایشهای دوره کارشناسی مهندسی مواد دانشمندان مواد صنعتی را به سه گروه عمده فلزات، پلیمرها و سرامیکها تقسیمبندی کرده و فلزات را به عنوان بزرگترین گروه مواد صنعتی معرفی میکنند. امروزه رشته مهندسی مواد در ایران در مقطع کارشناسی در سه گرایش اصلی در دانشگاهها تدریس می‌گردد که دو گرایش از آنها، متالورژی استخراجی و متالورژی صنعتی، زیرمجموعه علم متالورژی و در رابطه با فلزات بوده و گرایش دیگر، سرامیک، خارج از مجموعه فلزات و مربوط به مواد سرامیکی است. مواد پلیمری در خارج از زیرمجموعه مهندسی مواد و تحت عنوان مهندسی پلیمر ارائه می‌شود. گرايش متالورژي صنعتي متالورژي صنعتي شامل تمامي عملياتي ميشود که بعد از تهيه فلز خالص و يا آلياژ متناظر، بتوان آن را بصورت يک محصول قابل استفاده براي مصرف کننده ارائه کند. اين گرايش وسعت بسيار زيادي داشته و در داخل خود زير مجموعههاي فراواني را دارا است. مهمترين زير مجموعه متالورژي صنعتي شامل روشهاي مختلفی است که به چند روش اصلي ريخته گري، روشهاي فرم دهي قطعات در حالت جامد مانند نورد، فورج و اکستروژن و در نهايت متالورژي پودر تقسيم بندي ميگردد. عمليات ثانويه بر روي قطعات فلزي مانند عمليات حرارتي و جوشکاري و سپس عمليات نهايي بر روي سطوح فلزي و محافظت از خرابي و خوردگي همگي از زير مجموعههاي مهم متالورژي صنعتي هستند. مهندس متالورژی صنعتي با توجه به علمي که به ريز ساختار فلزات دارد، که متالورژي فيزيکي ناميده ميشود، توانايي انتخاب درست مواد فلزي براي مصارف صنعتي را دارد و همچنين با علم صحيحي که از رفتار فلز بر اثر اعمال نيرو از خود نشان ميدهد، که متالورژي مکانيکي ناميده ميشود، روش ساخت مواد فلزي را طراحي ميکند. اين رشته در مقطع کارشانسي ارشد داراي گرايشهاي متعدد: شناسايي، انتخاب مواد و روش ساخت مواد فلزي، ريخته گري، شکل دادن فلزات، خوردگي فلزات و متالورژي جوشکاري است. گرايش متالورژي استخراجي مواد فلزي که ما از آن استفاده مي کنيم بصورت توده هاي سنگي داراي ناخالصي هاي زيادي در معادن هستند و بايد بعد از کشف و استخراج به ياري تکنولوژي متالورژي استخراجي، مراحلي را طي کنند تا بشکل فلز خالص درآمده و قابل مصرف گردند. در ابتدا لازم است يک مهندس متالورژي يکسري فرآيندها مقدماتي همچون تغليظ سنگ معدن با استفاده از روشهاي مغناطيسي و شناور سازي را را بر روي سنگ معدن انجام دهد. اين عمليات به عنوان فراوري سنگ معدن ناميده مي شود. در مرحله بعد سنگ معدن فراوري شده در حين فرايندهاي پيچيده اي احيا شده و تبديل به فلز خالص يا آلياژ مي شود. عمليات احيا معمولا ً شامل ذوب در دماهاي بالا است و معمولاً اين عمليات در مقياسهاي بزرگ و در کارخانه هاي عظيمي همچون کارخانه ذوب آهن اصفهان، فولاد مبارکه و يا مس سرچشمه صورت مي گيرد که اين فرايند عمليات، پيرومتالورژي ناميده مي شود. البته در حال حاضر، در روشهاي جديدتر استخراج فلزات، روشهاي جايگزين بدون نياز به دماهاي بالا که قابليت کار در مقياس کوچک را هم داشته باشد بسيار رو به توسعه بوده. اين گونه عمليات که بنام هيدرومتالورژي ناميده ميشود، زمينه را براي توسعه بيش از پيش اين رشته پديد آورده و امکان خود اشتغالي را براي مهندسين خلاق و کارآزموده فراهم مي آورد. اين گرايش داراي دوره تخصصي با همين نام در مقطع کارشناسي ارشد است.
رشته ي مهندسي متالوژي از ديدگاه يک کارشناس ارشد صنايع دنيا شامل بخشهاي گوناگوني است که در هر کدام قطعات و تجهيزات مختلفي مورد استفاده قرار ميگيرد. به منظور تهيه اين قطعات نياز به آگاهي جامع از جنس مناسب است. با آگهي از جنس قطعه و تعيين آن، بايد بهترين روش ممکن براي توليد و انتخاب بهينهترين روش توليد معين شود.در ادامه تهيه مواد اوليه براي توليد، چه به صورت خالص و چه به صورت ترکيبي، مناسبترين روش از ميان روشهاي استخراج انتخاب ميشود. اکنون بعد از تهيه مواد اوليه، با توجه به جنس ماده اوليه و شکل نهايي قطعه، يک يا چند مرحله عمليات مظير نورد، ريختهگري، شکل دهي و ... روي قطعه صورت ميگيرد. در برخي موارد نياز به ايجاد پوشش و عايق مناسب است. مورد حائز اهميت ديگر روشهاي نگهداري، بازرسي و بررسيهاي غير مخرب ((NDT و در صورت نياز تعويض برخي قطعات است. رشته مهندسي متالورژي اطلاعات لازم در مورد کنترل و انجام بخشهاي مختلف توضيح داده شده در بالا را در اختيار دانشجويان قرار ميدهد. در مقطع کارشناسي بطور کلي اطلاعات در مورد خصوصيات فيزيکي و مکانيکي مواد در شرايط گوناگون، روشهاي مختلف توليد و بازرسي ارائه ميگردد. اين رشته در برخي دانشگاهها در مقطع کارشناسي شامل گرايشهاي صنعتي، استخراج و سراميک است که بر خلاف تفاوت در نام آنها، از 144 واحد درسي تنها در 10 واحد درسي که عموماً اختياري اند تفاوت دارند. همين امر باعث شده است که در سالهاي اخير برخي دانشگاهها نظير تهران و صنعتي شريف تنها در يک گرايش تحت عنوان علم مواد دانشجو ميپذيرند. در مقطع کارشناسي ارشد اين رشته شامل گرايشهايي است که هر کدام بخشي از دروس گذرانده شده در دوره کارشناسي را با جزئيات بيشتر و به صورت پيشرفته ارائه ميدهند. به عنوان مثال در گرايش شکلدهي روشهاي گوناگون شکلدهي ( فورج، نورد، رول، اکستروژن و طراحي سيم، ميله و تيوب) و توليد قطعات، در گرايش استخراجي فرآيندهاي استخراجي و دستيابي به مواد وعناصر با درجه خلوص بالا (بايومتالورژي، هيدرومتالورژي، الکتروليزو الکتروينينگ) ، در گرايش سراميک توليد ونگهداري قطعات و پوششهاي مختلف سراميکي، در گرايش انتخاب وشناسايي مواد تعيين جنس قطعات و روشهاي بهينه ساخت، در گرايش جوشکاري روشهاي اتصال قطعات وبازرسي آنها و در گرايش نانو مواد- که امروزه اهميت بيشتري پيدا کرده-پوششها و نانوساختارها مورد بررسي بسيار دقيق قرار ميگيرند. همچنين گرايشهايي مدرن مانند شبيهسازي و بايومواد که مرتبط با علم روز دنياست. در گرايش بيومواد قطعات و تجهيزات مورد نياز در پزشکي نظير ايمپلنتهاي استفاده شده در بدن و سيمهاي ارتودنسي توليد ميشود . بر خلاف تصور عمومي، همانطور که از توضيحات مذکور مشخص است رشته متالورژي با رشته شيمي تفاوت دارد و تنها در دو گرايش نياز به اطلاعات شيمي دارد که با گذراندن 3 واحد در کارشناسي برطرف ميشود. با توجه به وجود تجهيزات و قطعات مختلف مهندسي فارغالتحصيل اين رشته ميتوانند در صنايع گوناگون نظير نفت، گاز، پتروشيمي و کارخانجات در بخشهاي طراحي، بازرسي و اجرا مشغول به کار شوند. از مزاياي مهم اين رشته امکان بالاي پذيرش براي ادامه تحصيل در خارج از کشور است چراکه استقبال از اين رشته درساير کشورها بسيار بالاست.
بازار کار فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی مهندسی متالورژی به جرات میتوان گفت که اکثریت قریب به اتفاق مصنوعات بشری که در اطراف می‌بینیم. حاصل تلاش مهندسین مواد است. اگر به اتومبیل، قطار و هواپیما توجه کنیم، قسمت‌های اصلی آن مثل بدنه، شیشه و موتور از مواد تشکیل شده است. در ساختمان‌ها تمام قطعات فلزی بکار رفته در اسکلت ساختمان، تمام مواد اولیه سیم کشی، مواد بکار رفته در لوله کشی‌های آب، شوفاژ، گاز، وسایل و لوازم خانگی و… تماماً به مهندس مواد مربوط می‌شود. در حال حاضر رشته مهندسی مواد در سطح دانشگاههای ایران در مقطع کارشناسی در سه گرایش دانشجو می‌پذیرد که عبارتند از: متالورژی استخراجی، متالورژی صنعتی و سرامیک. گرایش متالورژی استخراجی گرایش متالورژی استخراجی یکی از زیرمجموعه های رشته مهندسی مواد است. کشور ایران جزء معدود کشورهای جهان بشمار می رود که دارای معادن متنوع و غنی از فلزات است. با وجود این مزیت نسبی، متأسفانه هنوز ما نتوانسته ایم به جایگاه واقعی خود در تولید فلزات در جهان برسیم. در ایران در حال حاضر فقط فلزاتی نظیر آهن، مس، سرب، روی و آلومینیوم بصورت انبوه تولید می شود. هنوز ما وارد کننده فلزاتی نظیر تیتانیم، منیزیم، کبالت و … هستیم. حتی باید اشاره کرد که بحث روز ایران در رابطه با غنی سازی اورانیم، با وجود معادن حاوی اورانیم اخیراً مورد توجه قرار گرفته، که یک بحث کاملاً متالورژیکی است. در حقیقت باید از متخصصین امر استخراج فلزات بعنوان متولیان تولید فلز اورانیم نام برد. بنابراین دیر یا زود ایران باید تولید دیگر فلزات مهم صنعتی و استراتژیک را آغاز کند. این مسئله جز با کمک نیروهای متخصص امکان پذیر نیست. در این رشته به هیچ وجه در مورد معدن کاری و استخراج معادن بحث نمی شود. این جزء مواردی است که به فارغ التحصیلان رشته مهندسی معدن مربوط می شود. بلکه کار فارغ التحصیلان این رشته هنگامی آغاز شده که سنگ معدن حاوی فلز در محل کارخانه تحویل گرفته می شود. در این گرایش دانشجویان، اصول و مبانی علمی استخراج فلزات را آموزش می بینند. در کنار آموزش فناوریهای متداول تولید فلزات، روشهای نوین تولید فلزات نیز تدریس می شود. از دیگر زمینه هایی که در این گرایش آموزش داده می شود میتوان به خوردگی و از بین رفتن فلزات و روشهای جلوگیری از آن و روشهای پوشش دهی فلزات اشاره کرد. گفتنی است که در حال حاضر ۳۳% از درآمد ناخالص ملی کشور آمریکا بواسطه مسئله خوردگی انواع سازه ها، اتومبیلها، صنایع و …. تلف می شود. این نشان دهنده اهمیت علم خوردگی فلزات است. همچنین با عملیات خاص میتوان در سطح فلزات، پوششهای خاصی ایجاد کرد که خصوصیات سطحی فلزات را بطور چشمگیری بهبود داد. بعنوان مثال میتوان با ایجاد پوششهای خاص سختی سطح فلزات را تا پانزده برابر افزایش داد. یا با ایجاد پوششهای مناسب در سطح فلزی مثل آهن، آنها را در محیطهای خورنده ای مثل اسید سولفوریک به راحتی بکار برد. دانشجویان جزء مواردی که در این رشته با آن آشنا می شوند خوردگی و روشهای جلوگیری از آن و علم پوشش دهی فلزات است. زمینه های اشتغال: دانش آموختگان این گرایش علاوه بر کار در کارخانجات تولید فلزات نظیر تولید فولاد و ذوب آهن، مس، آلومینیوم، سرب و روی و … می توانند در مراکز تحقیقاتی در ارتباط با تولید فلزات مشغول به کار شوند. همچنین در صنایعی مثل نفت و پتروشیمی در ارتباط با مسائل بسیار مهم و حساس خوردگی فعالیت کنند. زمینه های ادامه تحصیل: دانشجویان پس از اخذ مدرک کارشناسی می توانند این رشته را در ایران در سطوح کارشناسی ارشد و دکتری ادامه دهند. دانشگاه علم و صنعت ایران تاکنون بیش از ده دوره فارغ التحصیل دوره دکتری در این گرایش داشته است و هم اکنون فارغ التحصیلان آن در دانشگاههای معتبر ایران و مراکز صنعتی و تحقیقاتی مشغول به کار هستند. برای آن دسته از فارغ التحصیلان کارشناسی نیز که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند، با توجه به سابقه خوبی که دانشجویان ایرانی در خارج از کشور داشته اند، دانشگاههای خارجی به خوبی پذیرای فارغ التحصیلان این گرایش هستند. گرایش متالورژی صنعتی رشته متالورژی صنعتی یکی از زیر مجموعه‌های رشته مهندسی مواد است. در مهندسی مواد شناخت ساختار مواد و خواص آن و شناخت ارتباط بین این ساختار و خواص در جهت افزایش زمینه‌های کاربردی و طراحی مواد نو و ترکیبات جدید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به نام و محتوی این رشته ملاحظه می‌شود که در این رشته از علم شناخت فلزات و آلیاژها در جهت کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود. علم متالورژی که یکی از شاخه‌های علم مواد میباشد در زمینه طراحی و تولید آلیاژهای صنعتی کاربرد دارد. کلیه قطعات مکانیکی که در صنایع مختلف بکار می‌رود از فلزات و آلیاژهای گوناگونی ساخته شده اند. انواع فولادها و چدن‌های آلیاژی، آلومینیم و آلیاژهای آن، مس، منیزیم، روی و سایر فلزات به‌طور وسیع در ساخت انواع قطعات صنعتی مورد مصرف قرار می‌گیرند. این قطعات در صنایع مختلف به‌خصوص صنایع خودروسازی، هوا- فضا، هواپیماسازی، پتروشیمی، صنعت نفت و گاز، ساختمان، سازه‌های فضایی، حمل‌ونقل، صنایع نظامی به‌کار میروند. زمینه‌های کاربردی جدید: رشته متالورژی صنعتی علاوه بر کاربردهای متداول که در صنایع گوناگون دارد در جهت طراحی و تولید مواد پیشرفته به‌سرعت در جهان در حال توسعه میباشد. مواد مغناطیسی نو با خواص برتر، استفاده از مواد مرکب (کامپوزیت) پایه فلزی، ساخت مواد پیشرفته از طریق ترکیبات بین‌فلزی، استفاده از آلیاژهایی که می‌توانند جایگزین اعضای بدن انسان شوند، ایجاد آلیاژهای سبک جهت تولید قطعات حساس، طراحی و تولید آلیاژهایی که در دماهای بالا به‌کار میروند، طراحی آلیاژهایی که در شرایط ویژه و سخت کاربرد دارند مثال‌هایی از کاربرد رشته متالورژی صنعتی در تولید مواد پیشرفته میباشد. در سال‌های اخیر رشته‌هایی مانند مواد زیستی و نانوتکنولورژی مورد توجه بسیاری از محافل علمی، تحقیقاتی و صنعتی جهان قرار گرفته است که رشته متالورژی صنعتی می‌تواند نقش اساسی در جهت توسعه این‌گونه مواد پیشرفته ایفا نماید. دراین راستا در ایران و به‌خصوص دانشگاه علم و صنعت ایران در سال‌های اخیر تحقیقات علمی گسترده‌ای صورت گرفته است و دانشکده مهندسی مواد و متالورژی به عنوان قطب علمی مواد پیشرفته کشور شناخته شده است. پژوهش و تحقیقاتی که در این رشته و با همکاری با سایر مراکز علمی جهان صورت می‌گیرد در قالب مقالات علمی در معتبرترین مجلات جهان به‌چاپ میرسد. زمینه‌های اشتغال و ارتباط با سایر رشته‌ها: به‌دلیل کاربرد وسیع مواد و به‌خصوص فلزات در ساخت کلیه قطعات صنعتی میتوان به زمینه اشتغال دانش‌آموختگان این رشته در صنایع گوناگون پی‌برد. در بخش دولتی شرکت‌ها و کارخانجات بزرگ نظیر تولید فولاد، ذوب‌آهن، صنایع خودروسازی، صنایع هوا- فضا، صنایع نظامی و صنعت نفت،پتروشیمی و … و در بخش خصوصی اکثر کارخانجات تولید قطعات صنعتی به‌خصوص در صنایع خودروسازی، ساختمان‌سازی، معادن و صنعت سیمان می‌تواند زمینه‌های جذب دانش‌آموختگان رشته متالورژی صنعتی را فراهم سازد. این رشته ماهیتاً ارتباط نزدیکی با دو رشته مهندسی مکانیک و مهندسی صنایع دارد واکثر پروژه‌های صنعتی به‌صورت کارگروهی و تیمی به انجام میرسد. زمینه‌های ادامه تحصیل در ایران و جهان: دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به درک عمیق پدیده‌ها و رفتار مواد مختلف و یافتن کاربردهای نوین و طراحی مواد جدید متناسب با نیازهای روزافزون بشری می‌باشند و همچنین علاوه‌بر داشتن علایق مهندسی، خود را به علوم نیز نزدیک حس میکنند می‌توانند در این رشته موفق باشند. گرایش سرامیک رشته سرامیک یکی از زیر مجموعه‌های رشته مهندسی مواد است. وظیفه اصلی یک مهندس مواد در ابتدا شناخت ساختمان مواد و خواص آن و شناخت ارتباط بین این ساختار و خواص است و در مواردی دیگر با توجه به نیاز کاربردی که وجود دارد مواد جدید و ترکیبات جدید را طراحی نماید. اما رشته سرامیک به عنوان یک زیر شاخه رشته مواد چیست؟ در ابتدا با شنیدن نام سرامیک هر انسانی به یاد ظروف سفالین می‌افتد و بسیاری فکر میکنند که رشته مهندسی سرامیک یک رشته هنری است و گروهی دیگر این تصور را دارند که این رشته محدود به ساخت محصولاتی چون ظروف سفالین، کاشی یا چینی میباشد. اما نکته قابل توجه در رابطه با این شاخه از علم مواد این است که با شناخت و ورود دست‌آوردهای آن به دنیای صنعت یک مرحله جدید و یک تحول بزرگ پدید آمد. این شاخه که بسیار هم جوان است سبب شد تا تحول بزرگی درصنایع فضا، الکترونیک، اپتیک، پزشکی و بسیاری از علوم دیگر پدید آید. بطور کلی اگر تعریفی از سرامیک به شکل ساده و ابتدایی بدهیم باید بگوییم که مواد سرامیک عبارتند از مواد معدنی غیرفلزی. کافی است که به اطراف خود نگاه کنید، هر آنچه که جزء مواد آلی (مانند پلاستیک، چوب و لاستیک)و فلزی نباشد سرامیک است. پس می‌بینیم که در دنیای کنونی سرامیکها ما را محاصره نموده‌اند. شیشه‌ها از جمله شیشه‌های ساختمانی، اپتیک، فیلترهای بسیار دقیق اپتیکی، مصالح ساختمانی از جمله سیمان، کاشی، چینی بهداشتی، نسوزها و کلاهک‌ها و پوشش بیرونی موشک‌های فضاپیما و قطعات اصلی کامپیوتر‌ها، اجزای درونی قطعات الکترونیک از جمله Ic ها، خازن‌ها، مقاومت‌ها، ایمپلانت‌ها و بسیاری از قطعاتی که جایگزین اعضای بدن انسان می‌شود، فروالکتریک‌ها، فری مغناطیس‌ها و فوق‌هادی‌ها و بسیاری کاربردها و مواد دیگر که همه و همه مدیون شناخت و بوجود آمدن رشته سرامیک است. در سال‌های اخیر رشته‌هایی مانند مواد زیستی و نانوتکنولوژی مورد توجه بسیاری از محافل علمی، تحقیقاتی و صنعتی جهان قرار گرفته است که رشته سرامیک با دوشاخه بایو سرامیکها و نانو سرامیکها در این رشته‌ها مطرح میباشد. به طورکلی سرامیکها به دو دسته سنتی و مدرن تقسیم می‌شوند. در ایران به شکل عمده صنعت سرامیک متمرکز بر تولید سرامیک‌های سنتی است که شامل صنایع شیشه، چینی، کاشی،سیمان، نسوز و … بوده است. امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکترا درداخل کشور وجود دارد، وضعیت ادامه تحصیل در دانشگاههای خارج از کشور نیز در این رشته بسیار مطلوب میباشد و این رشته بسیار مورد توجه جوامع صنعتی و دانشگاهی جهان است. از دیدگاه وضعیت بازار کار، با توجه به رشد قابل توجهی که این صنعت در ایران داشته و دارد، بازار کار مناسبی را میتوان برای آن متصور شد. هر چند با ظرفیت قابل ملاحظه‌ای که سالانه در این رشته جذب دانشگاهها می‌شوند تا حدودی از قطعیت این سخن کاسته می‌شود. نزدیکی این شاخه از مهندسی با رشته‌های فیزیک و شیمی بیش از تمامی رشته‌هاست و بسته به شاخه‌های خاص به هر یک از دو رشته فیزیک و شیمی کاربردی نزدیک می‌شود. دانش‌آموزانی که علاقمند به درک عمیق‌تر علل پدیده‌های رفتاری مواد مختلف و یافتن کاربردهای نوین و طراحی مواد جدید متناسب با نیازهای روزافزون بشری می‌باشند و به طور کلی علاوه بر داشتن علایق مهندسی خود را به علوم نیز نزدیک حس میکنند، می‌توانند در این رشته موفق باشند. درهرحال کشور ما دارای خلاء های بسیاری برای محصولات و شاخه‌های جدید و نوین سرامیکی است.همگام با توسعه همه جانبه کشورنیاز فراوانی به مهندسان و دانشمندان تحصیل کرده در این رشته وجود خواهد داشت و هر فرد متخصص با دارا بودن جدیت، اعتماد به نفس و پشتکار می‌تواند بازار کاری مناسبی برای خود پدید آورد. ماهیت کار مهندسین مواد دست اندر کار استخراج، توسعه دادن، عمل آوردن، و امتحان کردن موادی هستند که در تولیدفراورده های گوناگون، از چیپهای کامپیوتری و صفحات تلوزیون گرفته تا چوب گلف به کار میروند.آنها با فلزات، سرامیکها، مواد پلاستیکی، نیمه هادیها، و ترکیباتی از موادی که به آنها کامپوزیت (مواد مرکب) می‌گویند، برای بوجود آوردن موادی که دارای خصوصیات خاص مکانیکی، الکتریکی و شیمیائی باشند کار میکنند. از جمله کارهای آنها انتخاب مواد برای کاربردهای جدید نیز میباشد . امروزه پیشرفتهای جدیدی در مهندسی مواد حاصل شده که به مهندسین این امکان را میدهد تا مواد را به روشهای گوناگونی به کار برند. بعنوان مثال ، مهندسین مواد با استفاده از فرایندهای پیشرفته ، الکترونها و نوترونها به توانائی تولید مواد در سطح اتمی دست یافته اند و نیز قادر به شبیه سازی خصوصیات مواد و اجزای آنها توسط رایانه شده اند . مهندسین مواد متخصص در فلزات را مهندسین فلزات و متخصص در سرامیک را مهندسین سرامیک گویند. اکثریت مهندسین فلزات (متالوژی) در یکی از سه شاخه اصلی یعنی استخراج یا شیمیائی ، فیزیکی و یا فرایند کار میکنند . متالوژیستهای استخراج با جدا کردن فلزات از سنگهای معدنی و پالایش وآلیاژ سازی آنها برای بدست آوردن فلزات مفید سر و کار دارند. متالوژیستهای فیزیکی طبیعت ، ساختار و خصوصیات فیزیکی فلزات و آلیاژهای آنها را بررسی کرده و در روشهای تبدیل آنها به محصولات نهائی مورد استفاده قرارمیدهند. متالوژیستهای فرایند ، روشهای فلزکاری مانند ریخته گری ، کوبیدن ، گرد کردن و شکل دهی را بوجود آورده و توسعه میدهند. مهندسین سرامیک مواد سرامیکی را تولید کرده و روشهای تبدیل آنها را به فراورده های مفید ایجاد میکنند. سرامیک به تمامی مواد غیر آلی و غیر فلزی که عموما در روند تبدیل نیاز به حرارتهای بالا دارند گفته می شود .مهندسین سرامیک بر روی موادی گوناگون از شیشه آلات گرفته تا قطعات اتومبیل و هواپیما ، خطوط ارتباطی فیبر نوری ، کف پوش و عایقهای الکتریکی کار می کنند . تحصیل در این رشته: به طور کلی در مقطع کارشناسی ارشد این رشته دارای گرایش های زیر می باشد: شکل دادن فلزات-ریخته گری- جوشکاری- استخراج فلزات – سرامیک- حفاظت و خوردگی مواد- شناسایی- انتخاب وروش ساخت مواد فلزی. دانش آموختگان مهندسی خوردگی و حفاظت مواد در زمینه های زیر توانایی کسب می کنند: · اصلاح وبهبود خواص آلیاژهای مورد استفاده در صنعت از نظر خوردگی · حفاظت فلزات و آلیاژها در محیط های مورد استفاده (ممانعت کننده ها) · حفاظت کاتدی و آندی خصوصا در مورد لوله های زیرزمینی و تاسیسات دریایی · کاربرد پوشش های مختلف غیر فلزی در صنایع · تهیه مواد کاهش دهنده خوردگی ، مواد پاک کننده ، مواد آبکاری ، پوشش ها و بهبود کیفیت آنها. دانش آموختگان مهندسی مواد – شناسایی ، انتخاب و روش ساخت مواد فلزی ، در زمینه های زیر توانایی کسب می کنند: · طراحی و ارائه روش های ساخت . · بررسی علل تخریب و ارائه روش های مناسب برای جلوگیری از آن · همکاری در زمینه ؤ طراحی ، تاؤسیس و گسترش مراکز صنعتی و آموزش کشور دانش آموختگان مهندسی شکل دادن فلزات ، توانایی انجام امور تخصصی در زمینه های زیر را کسب می نمایند: · تحلیل و طراحی فرآیندهای شکل دادن از قبیل آهنگری ، نورد، اکستروژن ، شکل دادن ورق و جز آن · تحلیل اثر پارامترهای مختلف بر فرآیندهای شکل دهی فلزات · تحلیل رفتار میکرو و ماکرو فلزات به هنگام شکل دادن و کنترل ساختار و بهبود خواص مکانیکی · تحلیل قابلیت شکل پذیری و کارپذیری سرد و گرم فلزات و آلیاژها · پژوهش درباره روش های شکل دهی از قبیل روش های سریع شکل دهی ، سوپر پلاستیک و به کارگیری آنها در صنایع داخلی دانش آموختگان متالورژی و مواد – استخراج فلزات در زمینه های زیر توانایی کسب می کنند: · مبانی علمی و تکنولوژی فرآیندهای تهیه و تصفیه فلزات شامل تئوری فرآیندهای پیرومتالورژی ، هیدروالکترو متالورژی و پژوهش در این زمینه ها · اصول شبیه سازی فرآیندهای متالورژی استخراجی · بررسی فنی و اقتصادی تولید فلزات دوره کارشناسی ارشد “جوشکاری ” به منظور تربیت نیروهای متخصص در زمینه اتصالات مواد مختلف (اعم از فلزی و غیر فلزی ) برای صنایع و مراکز تحقیقاتی و آموزشی برنامه ریزی شده است . دانش آموختگان این گرایش در زمینه های زیر توانائی کسب می کنند: · طراحی و ارائه روش های اتصالات مواد در ساخت و تولید بر مبنای استانداردهای بین المللی · بررسی علل تخریب در اتصالات و ارائه روش های مناسب برای جلوگیری از آنها · آزمایش های کنترل کیفی بر مبنای استانداردهای بین المللی و تعیین کیفیت قطعه کار · بهینه سازی شرایط جوشکاری در واحدهای مختلف صنعتی و نوآوری در صنایع · فعالیت های آموزشی و تحقیقاتی در مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی و صنایع کشور در رابطه با علوم و فنون اتصالات و کنترل کیفی آنها. دانش آموختگان گرایش کارشناسی ارشد ریخته گری در زمینه های زیر توانایی کسب می کنند: ۱ – افزایش بهره وری واحدهای صنعتی ریخته گری در کشور ۲ – طراحی قطعات ریخته گری وانتخاب مواد و روش ریخته گری مناسب برای تولید آنها ۳- بررسی علل ایجاد عیوب در قطعات ریخته گری وارائه راه های مناسب برای رفع آنها ۴ – طراحی و برنامه ریزی ذوب و ریخته گری آلیاژهای پیشرفته و جدید مهندسی ۵ – طراحی واحدهای صنعتی ریخته گری ۶ – برنامه ریزی در جهت تقویت سطح علمی واحدهای صنعتی ریخته گری در کشور ۷ – تشکیل و ارتقای سطح واحدهای خدمات مهندسی و مراکز تحقیقاتی ریخته گری ۸ – فعالیت های آموزشی وتحقیقاتی در مراکز آموزش عالی و مؤسسات تحقیقاتی کشور دانشگاهها برخی از دانشگاههایی که از طریق آزمون سراسری اقدام به پذیرش دانشجو در گرایشهای مختلف این رشته می کنند عبارتند از: دانشگاه تربیت مدرس- دانشگاه تهران- دانشگاه صنعتی سهند ـ دانشگاه سمنان- دانشگاه علم و صنعت- دانشگاه صنعتی شریف- دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی- دانشگاه اصفهان فرصتهای شغلی امروزه مهندسی متالورژی و مواد، نقشی کلیدی در پیشرفت صنایع فوق مدرن و جدید مانند صنایع هسته‌ای، صنایع انرژی، تکنولوژی پزشکی و کاربردهای فضای و نظامی داشته و تحقیقات کاربردی و پایه‌ای در متالورژی و مواد، پیوسته افق‌های جدیدی را فرآوری پیشرفت تمدن بشری گشوده است . از آنجائیکه مواد ، واحدهای سازنده تمامی تولیدات می باشند ، مهندسین مواد در طیف وسیعی از صنایع تولید کننده به کار مشغولند. درصد بالائی از این مهندسین در صنایع مربوط به فلز ، قطعات الکترونیکی ، وسائل حمل و نقل تجهیزات صنعتی کارمی کنند . نیاز به مهندسین مواد در کار تولید مواد جدید برای مواد الکترونیکی وپلاستیکی رو به افزایش است.
