حج عبادتی است هم بدنی، هم مالی، هم جسمی، هم روانی، هم فکری و فرهنگی و هم سیاسی و اجتماعی و موجب پدید آمدن ارتباط و وحدت و الفت و هماهنگی میان همه مسلمانان روی زمین است و اذا هیچ عملی جای آن را نمی گیرد. بر ما مسلمانان لازم است به فلسفه این فریضه اسلامی توجه کنیم و در راه تامین هدف مقدس اسلام گام برداریم. در زمان حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم ) شخصی که نسبت به انجام حج کوتاهی کرده و از انجام آن محروم شده بود، از آن حضرت تقاضا کرد که او را به انجام عمل نیکی که جایگزین حج باشد راهنمایی کند. حضرتش در پاسخ فرمودند: ˈاگر انبوهی از طلا به اندازه کوه ابو قبیس را هم در راه خدا انفاق کنی باز هم به ثواب و فضیلتی که حجاج در راه خدا نایل شده اند، نایل نخواهی شد.ˈ در عظمت و فضیلت این فریضه الهی و این عبادت بزرگ اسلامی همین اندازه کافی است وسیله باریافتن بندگان به پیشگاه با عظمت پروردگار جهان و نزول بر در خانه ذات ذوالجلال و مهمان او گردیدن است، پروردگار کریمی که مهمانان خود را گرامی می دارد و نظر لطف بر آنها می افکند. حضرت (علیه السلام) فرمودند: ˈرهسپاران حج و عمره، باریابندگان به پیشگاه با عظمت خداوند هستند، هر گاه سوال کنند خداوند به آنها عطا می کند، دعا کنند خداوند اجابت می کند، شفاعت کنند خداوند شفاعت آنها را می پذیرد و اگر سکوت کنند و چیزی هم نگویند خداوند به آنها ثواب می دهد و بجای هر درهمی که در این راه خرج کرده اند هزار هزار درهم به آنها عنایت می کند. حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم ) فرمودند: ˈسه دسته به پیشگاه خداوند بار می یابند: 1- بجا آورندگان حج 2- کسانی که برای انجام عمره رهسپار مکه می شوند 3- جهادگرانی که به منظور انجام جهاد در راه خدا به حرکت در می آیند. خداوند آنها را دعوت کرده و اجابت کرده اند اینها از خداوند مسالت کردند خداوند نیز آنچه را که اینها خواستند عنایت فرمود. از آنجا که این عمل به این درجه از اهمیت است، خداوند عظیم در آیه 97 سوره آل عمران با تعبیری که از جهاتی مشتمل بر تاکید است، فرمودند: بر کسانی که استطاعت زیارت خانة خدا را دارند از جانب خداوند لازم شده است که به انجام این وظیفه قیام کنند؛ بعد از آن فرمود: کسانی که کفر ورزیده، از انجام این وظیفه مهم سرباز زنند، خداوند از جهانیان بی نیاز است. حضرت (علیه السلام ) در تفسیر آیه 72 از سوره اسراء در خصوص ˈکسی که در این دنیا نابینا است درآخرت نیز نابینا و گمراه ترین مردم خواهد بودˈ، فرمودند: ˈمنظور کسانی است که با داشتن قدرت و استطاعت ادای حج ، آن را به تاخیر می اندازند تا مرگ آنها فرا می رسد.ˈ و نیز حضرتش فرمود: ˈکسی که از دنیا می رود و حج خانه خدا را با داشتن استطاعت مالی با اینکه مانعی از قبیل کار بسیار ضروری ویا مرض شدید یا جلوگیری حکومت وقت … در میان نیست، بجا نیاورد در هنگام مرگ در زمره یهود یا نصارا از دنیا می رود.ˈ در احادیث متعددی که از پیشوایان معصوم (سلام الله علیهم ) صادر شده است، آمده است که ˈدین اسلام بر پنج پایه استوار شده است نماز، زکوه، حج، روزه و ولایت اهل بیت (علیهم السلام). همانطور که گروهی از احادیث، کسانی که با داشتن استطاعت و امکانات در انجام این فریضه الهی مسامحه می کنند را مورد انتقاد قرار می دهد، گروه دیگری از آثار نیک و پاداش ها و فضیلت های عمل به این وظیفه سخن می گویند. مفاد و مضمون آنها این است: افرادی که برای انجام حج رهسپار مکه شده و توفیق انجام آن را یافته اند به این چند فضیلت نائل می شوند: 1- گناهان آنها آمرزیده شده مانند روزی که از مادر متولد شده اند، پاکیزه می شوند. 2-بهشت بر آنها واجب می شود. 3- آنها چون گذشته های خود را اصلاح کرده اند، پس از بازگشت اعمال خود را از سر بگیرند. 4- خانواده و اموال آنها در کنف عنایت خداوند محفوظ است. بسیار شایسته و مستحب است که مسلمانان مخصوصا آشنایان، مسافر حج را با تکریم بدرقه کنند و در موقع مراجعت از حج نیز با توقیر و احترم آنان را مورد استقبال قرار دهند که حضرت باقر (علیه السلام) فرمودند: ˈدر توقیر و احترام کسانی که اعمال حج یا عمره را انجام داده اند، بکوشید.ˈ حضرت سجاد (علیه السلام ) می فرمودند: ˈای کسانی که به حج رهسپار نشده اید، به افرادی که به حج مشرف شده اند بشارت بدهید و با آنها مصافحه کنید و آنان را مورد تعظیم و تکریم قرار بدهید تا در اجر و ثواب با آنها شریک باشید.ˈ حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه واله وسلم ) درباره کسانی که از مکه بازگشته بودند با این عبارات دعا می کردند: ˈخداوند اعمال تو را قبول بفرماید و عوض آنچه را که خرج کردی به تو عنایت کند و گناهانت را بیامرزد.
