[h=1][/h] از روزگاری كه داشتن كامپیوترهای كیفی، یك آرزوی «لوكس» برای دانش پژوهان محسوب می شد، زمان زیادی نمی گذرد. پ تاپ (Laptop) ها، یا همان كامپیوترهای كیفی _ كه البته از نظر چگونگی تاشویی، بیشتر كتابچه (Notebook) هستند- كامپیوترهایی هستند بسیار جوان كه عمر آنها به زحمت به سه دهه می رسد. با این حال رشد كمی و كیفی آنها تاكنون شتاب زیادی داشته است و افق روشن تری هم برای این صنعت پیش بینی می شود. • نگاهی به گذشته آلن كای (Alan Kay) از شركت زیراكس، احتمالاً اولین كسی بود كه در دهه ۱۹۷۰ طرح یك كامپیوتر قابل حمل دستی را به طور اصولی پایه ریزی كرد. او در این طرح رویایی، كامپیوتر هایی به اندازه یك دفترچه یادداشت را با نام پیشنهادی داینابوك (Dynabook) ترسیم كرد كه به راحتی قابل حمل بوده و توانایی حفظ و نگهداری تمام اطلاعات مورد نیاز هر شخص را داشته باشند. كای معتقد بود چنین كامپیوترهای قابل حملی باید چنان ساخته شوند كه هر شخص بتواند یكی از آنها را از آن خود داشته باشد و حتی برای داینابوك، امكانات و قابلیت های شبكه بی سیم را نیز در نظر گرفت. با این حال نه او و نه كمپانی متبوعش، هیچكدام جزء اولین سازندگان كامپیوترهای كوچك قابل حمل نبودند، بلكه اولین لپ تاپ را یك انگلیسی به نام ویلیام مگریج برای كمپانی گرید سیستمز، در سال ۱۹۷۹ ساخت. این كامپیوتر دارای ۳۴۰ كیلوبایت حافظه از نوع حبابی (bubble) و نمایشگری از نوع اكترولومینسنت بود. اختراع گرید بیش از یك پنجم وزن سبك ترین كامپیوترهای كاربردی آن زمان را نداشت و ناسا آن را برای برنامه شاتل فضایی در اوایل دهه ۱۹۸۰ به كار گرفت. با این حال تا چند سال بعد لپ تاپ ها به طور جدی برای بازار طراحی نشدند تا اینكه در سال ۱۹۸۳ شركت كامپیوتری گاویلان لپ تاپی ساخت كه ۶۴ كیلوبایت حافظه با دسترسی تصادفی (random access memory) یاRAM داشت و از یك ریزپردازنده ۸۰۸۸ به علاوه یك ماوس لمسی بهره می برد. این لپ تاپ سیستم عامل مخصوص به خود داشت و یك چاپگر قابل حمل نیز آن را همراهی می كرد كه ۴ كیلوگرم وزن لپ تاپ و ۴/۶ كیلوگرم وزن چاپگر بود. درایو فلاپی هم برای آن در نظر گرفته شده بود اما با دیگر كامپیوترها همساز نبود. با تمام این مزایا گاویلان در این پروژه شكست خورد! سال بعد، غول صنعت كامپیوتر «اپل» Apple IIc را روانه بازار كرد، كه هرچند كامپیوتری در ابعاد یك نوت بوك بود اما به راستی یك لپ تاپ محسوب نمی شد. Apple IIc دارای ۱۲۸ كیلوبایت حافظه، درایو فلاپی ۲۵/۵ اینچی، دو درگاه سریال، یك درگاه برای ماوس، كارت مودم، منبع تغذیه خارجی و به صورت تاشونده بود.۵ كیلوگرم وزن داشت اما نمایشگر ۹ اینچی مونوكرومی آن جدا و سنگین تر بود. با این وجود كل این كامپیوتر قابلیت حمل نسبتاً آسانی داشت و هرچند در مقایسه با لپ تاپ های امروزی شاید غیرقابل تحمل به نظر آید ولی در آن زمان برای كار در منازل و فروشگاه ها استقبال خوبی از آن شد و تا پنج سال بعد هم همچنان در اوج ماند. در سال ۱۹۸۶ نیز IBM كامپیوتر شخصی چندكاربردی خود (IBM PC Convertible) را به بازار فرستاد كه برخلاف Apple IIc یك لپ تاپ واقعی بود. این لپ تاپ همچون لپ تاپ گاویلان از یك ریزپردازنده مدل۸۰۸۸ استفاده می كرد اما دارای ۲۵۶ كیلوبایت حافظه، یك درایو فلاپی ۵/۳ اینچی، نمایشگر LCD، درگاه های موازی و سری چاپگر و فضایی برای نصب مودم داخلی بود. كامپیوتر شخصی چندكاربردی IBM همراه با یك سری از نرم افزارهایی كه ویژه آن طراحی شده بودند، نظیر ویرایشگر متن، تقویم، ماشین حساب و دفترچه تلفن عرضه می شد. وزنی حدود ۴/۵ كیلوگرم داشت و ۳۵۰۰ دلار فروخته می شد. موفقیت این دستگاه بی نظیر بود و طلیعه دار تجارتی نو در عرصه لپ تاپ ها شد به طوری كه توشیبا به زودی دنباله رو IBM شد و به دنبال آن شركت های متعددی با پشتوانه های قوی علمی و مالی به این قافله پیوستند. از آن زمان تاكنون سازندگان بسیاری به این عرصه وارد شده و هر كدام در حد خود به بهبود لپ تاپ ها كمك كرده اند. لپ تاپ های امروزی پیچیده تر، سبك تر، شكیل تر و خلاصه به آنچه كه «كای» در نظر داشت نزدیكترند. •آناتومی لپ تاپ ها لپ تاپ ها مانند تمامی كامپیوترها از ریزپردازنده كه در حكم مركز فرماندهی كامپیوتر است، فرمان می گیرند. پردازنده لپ تاپ از نوعی انتخاب و یا طراحی می شود كه كمترین میزان مصرف برق را داشته باشد. امروزه وجود نرم افزار و سخت افزاری كه در فواصل عدم كار با ریزپردازنده لپ تاپ، آن را اصطلاحاً «به خواب ببرد»، ضروری می نماید. آنها دارای صفحه نمایشی ای هستند كه عموماً از نوع LCD است و ماوس آنها به صورت لمسی و مسطح است، هرچند كه همواره برای كارهای ظریف تر و یا كسانی كه ماوس های معمولی دارند، درگاه ماوس در نظر گرفته می شود. لپ تاپ ها از برق AC و یا باتری به عنوان منبع تغذیه استفاده می كنند كه هر چقدر مصرف آنها كمتر و نیز توانایی ذخیره انرژی در باتری بیشتر باشد، این برای یك لپ تاپ مزیت محسوب می شود. امروزه درگاه های زیادی به منظور اتصال لپ تاپ به شبكه محلی (LAN)، خط تلفن، چاپگر و دیگر ابزار انتقال داده در لپ تاپ ها قرار داده می شوند. علاوه بر دیسك سخت كه جز در برخی لپ تاپ های ویژه بسیار كوچك، در درون هر لپ تاپی قرار دارد، درایوهای جانبی سازگار با سایر كامپیوترها، نظیر درایو فلاپی (۵/۳ اینچی)، درایوCD و DVD (فقط برای خواندن اطلاعات و یا خواندن ونوشتن، بسته به نوع نیاز) به صورت بسیار فشرده (از نظر فیزیكی) بر روی لپ تاپ قرار داده می شوند. البته برخی لپ تاپ ها فقط دارای یك درایو جانبی هستند اما امكان اضافه كردن یا تعویض آن درایو با نوعی دیگر (در برخی موارد حتی بدون روشن و خاموش كردن لپ تاپ)، پیش بینی شده است. دیسك سخت، RAM و سایر اجزای درونی لپ تاپ ها به طور كلی جز در اندازه ظاهری (كه كوچكتر و سبك ترند) از نظر طرز كار تفاوتی با اجزای مشابه در سایر كامپیوترها ندارند. صفحه كلید لپ تاپ ها معمولاً شبیه سایر صفحه كلید ها و برخی موارد به صورت لمسی (لمس تصویر هر كلید بر روی نمایشگر و ذخیره برابر نهاد آن كلید مجازی در حافظه و در نتیجه شبیه سازی عمل تایپ توسط یك صفحه كلید واقعی) است. شكل عمومی لپ تاپ ها نیز به صورت تاشو است كه در یك طرف نمایشگر و در مقابل آن صفحه كلید و ماوس قرار دارند. سایر اجزا نظیر بلندگو ها و درایوهای جانبی نیز بسته به طراحی سازندگان در طرفین جاسازی می شوند. حجم یك لپ تاپ عموماً با اندازه نمایشگر آن سنجیده می شود. وزن سبكتر نیز مزیت مهمی است كه به شدت مورد توجه خریداران است. امروزه لپ تاپ ها طوری ساخته می شوند كه امكان upgrade كردن آنها به سادگی امكان پذیر باشد. • سازندگان شركت های چندملیتی با محوریت آمریكا و ژاپن در ساخت انواع لپ تاپ ها پیشگام اند و قسمت اعظم این بازار را در اختیار خود دارند. از این جمله می توان به شركت های، اپل، كامپك، دل، اچ پی، آی بی ام، سونی و توشیبا اشاره كرد. با این حال برخی شركت های آسیایی نیز در این حوزه وارد شده و هرچند محصولات آنها هنوز به كیفیت محصولات شركت های مشهور نرسیده است، اما حضور آنها هر روز پررنگتر می شود كه از این میان نیز ال جی، سامسونگ و مگزونت قابل اشاره اند. نكته ای كه در این میان قابل ذكر است آن است كه عموماً یك لپ تاپ از یك كامپیوتر شخصی همسان كیفیت بهتری دارد. چرا كه هر لپ تاپ به طور كامل در شركت سازنده، با لوازم اصلی ساخته شده و نرم افزار ارژینال نیز روی آن نصب می شود؛ اما در مورد كامپیوترهای شخصی - به خصوص در كشورهای جهان سوم - اینگونه نیست. قاعدتاً نظر به پیشرفتگی و پیچیدگی ساخت لپ تاپ نمی توان از كشوری چون ایران انتظار داشت در صف سازندگان قرار داشته باشد اما اخیراً در زمینه مونتاژ برخی لپ تاپ های ارزان قیمت، اقداماتی در كشور صورت گرفته است.
