فلسفه رنج های ناشی از تکلیف و تقدیر دنیا محل افزایش ظرفیت و لیاقت انسان برای ملاقات با خداست. این ظرفیت سازی و لیاقتیابی بیشتر با سختیها به دست میآید، سختیهای ناشی از تکلیف و تقدیر؛ و دین برنامهای برای مدیریت این سختیها هست. "یَا اَیُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلىَ رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهَ - انشقاق(۸۴)" البته اگر کسی هم با دین داری سختی هایش را مدیریت نکند باز سختی خواهد کشید.
اثر ابدی امتحانات الهی اگر باور کنیم هر امتحانی که از ما گرفته میشود تأثیرات آن تا ابد باقی خواهد ماند و ما برای همیشه در دنیا و آخرت با نتیجه این امتحانات زندگی خواهیم کرد، قبولی در یک امتحان را هم از دست نخواهیم داد. نباید بترسیم، کافیست از خدا کمک بگیریم، آنگاه بیشک در همه امتحانات قبول خواهیم شد.
امتحان عقل هنگامی که دچار تردید میشویم عقل ما مورد امتحان قرار گرفته است. پیروزی در این نوع امتحان به رهایی عقل از هوای نفس و علاقههای بیارزش است. مشورت و استخاره کارهای خوبی هستند ولی جای رهایی عقل از هوا را نمیگیرند. استخاره اصلی استمداد از خداوند متعال برای نورانیت و هدایت عقل است.
قدرت خیال پردازی خیال پردازی مثبت فرصتی برای رهایی از محدودیت ها و تلخ کامی هاست، ولی خیال بدون فعالیت و بدون امید به قدرت و رحمت خدا از چاله به چاه افتادن است.
زندگی پس از مرگ اندیشیدن درباره حیات آخرت، انرژی، نشاط و قدرت فوقالعاده برای زندگی میدهد. تفکر درباره زندگی پس از مرگ ما را مشتاق و منتظر حضور در آخرت می کند و عبور از دالان مرگ را برای انسان آسان مینماید. کسی که آخرتگرا باشد اسیر تلخ و شیرین دنیا نمیشود و از درون آباد و نیرومند میشود.
با بعضی ها نباید مهربان بود مهربانی مثل باران و نسیم بهاری است که موجب رشد نهال می شود و شکوفه های استعداد را می رویاند ولی بر چوب های خشکیده هیچ اثری ندارد. چوبهای خشکیده را روغن مالی میکنند که هیچ باد و بارانی به آنها نرسد، چون ترک بر میدارند! با بعضی ها نباید مهربان بود، کسانی که دیگر خیلی خشک شدهاند...!
تفاوت آدم های غمگین و شاد رنجها در زندگی آدمها به طور یکسان توزیع شدهاند و خداوند متعال بین بندگان خود تبعیضی قائل نشده است. در این میان تفاوت آدمهای غمگین و شاد در این است که افراد شاد به رنجهای خود نگاه نمیکنند، والّا واقعیت زندگیشان فرقی با آدمهای غمگین ندارد. علت نگاه نکردن به غم برای بعضیها غفلت است و برای بعضیها معرفت.
اگر این ارتباط برقرار شود... خیلی طول میکشد آدم عمیقاً متوجه خدا بشود، ولی اگر دل و ذهن انسان متوجه خدا شد دیگر یک لحظه از او غافل نخواهد شد. میشود با خدا ارتباط برقرار نکردند ولی اگر این ارتباط برقرار شد دیگر نمی شود او را رها کرد.
رنج عاشقی دوست داشتن همانقدر که لذ*ت بخش است، رنج آفرین هم هست؛ محبت همانقدر که اندوه زدایی دارد، اندوه زایی هم دارد. بعضی ها عاشقِ عاشق شدند، نمیدانند چه بلایی بر سر عاشق نازل میشود. یکی از بلاهای عاشقی هجران است. امیرالمومنین (ع) : الهجران عقوبة العشق.
سرگرمی را جدی بگیریم بازیها و سرگرمیها را باید جدی گرفت چون سرگرمیهای ما تعیین کنندهترین بخشهای زندگی ما هستند. آنقدر که ما در هنگام تفریحات و سرگرمیها تحت تاثیر قرار میگیریم کارهای جدی در ما تاثیر گذار نیستند؛ چون معمولاً سرگرمیها را با میل خودمان انتخاب میکنیم و با لذ*ت به سراغ آنها میرویم. خوش به حال کسانی که سرگرم ایسان قرآن است.