حَجَرُ الْأسْوَدْ، سنگی مقدّس، دارای پیشینه کهن و جایگاهی ویژه در فرهنگ اسلامی و مناسک حج است. این سنگ در رُکن شرقی کعبه (که به رکن اسود یا رکن حَجَری نیز معروف است) در ارتفاع یک متر و نیم از زمین نصب شده است. حجرالاسود پیش از اسلام نیز مورد احترام بود؛ با این حال هیچگاه در طول تاریخ (حتی در دوره جاهلیت که پرستش سنگها رایج بود) مورد پرستش واقع نشد. این سنگ چند بار شکسته و خرد شده است. به همین دلیل ملاطی از چسب ساخته و تکههای سنگ را در آن قرار دادهاند. نامگذاری حجر الاسود به معنای «سنگ سیاه» است که این نام به علت رنگ سیاهش به آن داده شده است. برخی از آن با عنوان «حجرالأسود» (سنگ خوشبخت و خوشاقبال) یاد کردهاند. به نوشته ابنظهیره، اگر «أسود» از ریشه «سَوْدَد» به معنای سروری و سیادت باشد، «حجرالأسود» به معنای سنگی خواهد بود که منزلت آن از همه سنگها برتر و بالاتر است. شکل ظاهری حجرالاسود، صیقلی و به شکل بیضی نامنظم است. رنگ آن سیاه مایل به سرخ است و لکههای سرخرنگ و رگههای زردرنگی بر روی آن دیده میشود. گفته شده که تیرگی و سیاهی شدید آن بهسبب آتشسوزی کعبه بوده است که یک بار در دوره جاهلیت و بار دیگر در زمان حکومت یزید بن معاویه روی داد.[ امروزه تنها هشت تکه از حجرالاسود قابل مشاهده است در طی تاریخ، این سنگ بارها مورد حمله افراد مختلفی قرار گرفته و خرد شده است. به همین دلیل ملاطی از چسب ساختهاند و آن تکهها را در آن قرار دادهاند. از این رو، توصیف دقیق و کامل حجرالأسود برای ما میسر نیست؛ زیرا به علت ملاطی که دور سنگ را گرفته است اکنون تنها هشت قطعه کوچک از سنگ دیده میشود که بزرگترین آنها به اندازه یک خرماست. روایت میشود که این قطعهها مجموعاً پانزده عدد بودهاند که هفت عدد آنها در میان ملاط قهوهای رنگ ـ نگهدارندهای که هر استلامکننده حجرالأسود آن را مشاهده میکند ـ پنهان شده است. بیترید قرنها تماس دستان بشر با این سنگ و ملاط دور آن، موجب صیقلیتر شدن و تغییر رنگ آن شده است. یکی از جهانگردان غربی که در قرن نوزده به مکه سفر کرده است، حجر الاسود را چنین توصیف کرده است: این سنگ یک بیضی نامنظم است که حدود هفت اینچ (۱۸ سانتیمتر) قطر دارد و سطحی ناهموار دارد. این سنگ از حدود یک دوجین سنگهای کوچکتر با اندازهها و شکلهای مختلف تشکیل شده است که به وسیله مقداری ملاط بهخوبی به هم دیگر چسبانده و صیقلی شدهاند. چنین به نظر میرسد که این سنگ با ضربهای خشونتآمیز، به قطعات متعددی خرد شده و مجددا به هم چسبانده شده است. این مخلوط سنگ و ملاط نیز داخلی قابی بیضیشکل که از نقره ساختهشده است قرار دارد. نخستین کسی که برای حجر الاسود قاب نقره ساخت، عبدالله بن زبیر بود و از آن پس پیوسته خلیفگان و امیران و ثروتمندان نسبت به ساخت قاب از طلا و نقره اقدام کردهاند. آخرین کسی که پیش از دوران سعودی قابی از نقره خالص برای حجرالأسود تقدیم کرد سلطان محمد رشاد خان بود که در سال ۱۳۳۱ه بدین کار همت گماشت. در سال ۱۳۶۶ه ملک عبدالعزیز قسمتی از این قاب را نوسازی کرد و در سال ۱۳۷۵ه ملک سعود قاب محمد رشاد را با قاب جدید دیگری از نقره خالص جایگزین ساخت. در روایات دینی در قرآن کریم ذکری از حجرالاسود به میان نیامده، ولی بنابر حدیثی از امام صادق(ع) حجرالاسود یکی از آیات بینات بیتاللّهالحرام است که ذکرشان در آیه ۹۷ سوره آل عمران آمده است. در احادیث، خاصه احادیث شیعه، نکات درخور توجهی راجع به حجرالاسود (معمولاً با تعبیر «الحَجَر») آمده است. از جمله اینکه حجرالاسود در اصل، یکی از فرشتگان بوده که پیش از همه فرشتگان به میثاق الهی متعهد شده و اقرار کرده است؛ خداوند نیز او را امین بر همه آفریدگان قرار داده و میثاق همه بندگان را به ودیعت به او سپرده است، سپس همه خلایق را فراخوانده تا همه ساله نزد این فرشته امانتدار میثاق، تجدید عهد کنند. ازاینرو، آن فرشته را در بهشت، ملازم آدم قرارداد تا یادآور عهد و میثاق به او باشد. اما چون آدم عصیان کرد و از بهشت رانده شد و به زمین هبوط کرد و سپس توبه نمود، خداوند همین فرشته را به صورت دُرّ سفیدی نزد وی فرستاد و عهد و میثاقِ از یاد رفته را به یادش آورد. همین دُرّ سفید را آدم با خود داشت تا آن را به مکه رساند و در هنگام بنای کعبه آن را در همانجا قرار داد که میثاق گرفته شده بود (تَراءی لَهُمْ)؛ در روز رستاخیز هم حجرالاسود گواه کسانی خواهد بود که در کنار آن تجدید میثاق کردهاند. همچنین بر اساس برخی روایات رنگ حجرالاسود در آغاز از شیر سفیدتر و از خورشید درخشانتر بوده و بهسبب آنکه مشرکان آن را لمس کردهاند و نیز گناهان بندگان تیره شده است. در حدیث دیگری آمده که حجرالاسود در کوه ابوقبیس به صورت امانت نگهداری میشد. پس از اینکه حضرت ابراهیم و اسماعیل (ع) در بنای کعبه به موضعی رسیدند که باید حجرالاسود را در آن مینهادند این امانت به آنان برگردانده و در جای خود نهاده شد. بنا بر برخی روایات، هنگامی که حضرت ابراهیم(ع) خانه کعبه را بنا میکرد، جبرئیل این سنگ را از بهشت آورد تا در گوشهای از دیوار کعبه قرار گیرد و شاخصی برای آغاز طواف باشد. نیز روایت شده که در مناقشه محمد بن حنفیه با امام سجاد(ع)، حجرالاسود با آن حضرت سخن گفته و گواهی داده که امامت پس از امام حسین(ع) بدو رسیده است. در روایتی نیز نقل شده که امام زمان(عج) پس از ظهور، بر حجر الاسود تکیه کرده و با مردم بیعت میکند. تقدس امام علی(ع) گفتوگویی با خلیفهی دوم پیرامون حجر الأسود دارد: روزی خلیفهی دوم از کنار حجر الأسود میگذشت، بدان رو کرده، گفت: ای سنگ! ما میدانیم که تو تنها یک سنگی، نه نفعی به ما میرسانی و نه ضرری را متوجه ما میگردانی، تنها بهجهت اینکه شاهد بودیم پیامبر تو را دوست میداشت، تو را دوست میداریم. در این هنگام امام علی(ع) فرمود: «چه میگویی ای پسر خطّاب! همانا به خدا قسم، خداوند این سنگ را در روز قیامت زنده میکند در حالیکه یک زبان و دو لب دارد و گواهی میدهد برای آنانی که بر میثاق خود پایبند بودند. این سنگ به منزله دست راست خداوند است که به وسیله آن خلق با او بیعت کنند». بعد از این کلام، عمر گفت: خدا ما را در شهری نگه ندارد که در آن علی بن ابیطالب حضور ندارد. مکارم شیرازی با تکیه بر این رفتار رایج مسلمانان، از عملکرد شیعیان در بوسیدن ضریح حرم پیامبر(ص) و امامان دفاع میکند و میگوید همان طور که بوسیدن قرآن و حجر الاسود شرک نیست و هدف از آن احترام به قرآن و حجر الاسود است بوسیدن حرمها و ضریح هم هدفی جز احترام ندارد . خوشبختانه این حقیر قاسم ۱۱ بار حجر الاسود را بوسیده ام