فناوری اطلاعات (فا)[۱] (به انگلیسی: Information Technology یا IT)، همان طور که به‌وسیله انجمن فناوری اطلاعات آمریکا (ITAA) تعریف شده‌است، «به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده‌سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستمهای اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصا برنامه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزار رایانه می‌پردازد». به طور کوتاه، فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه‌های الکترونیکی و نرم‌افزار سروکار دارد تا تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و امن انجام پذیرد. اخیرا تغییر اندکی در این عبارت داده می‌شود تا این اصطلاح به طور روشن دایره ارتباطات مخابراتی را نیز شامل گردد. بنابراین عده‌ای بیشتر مایلند تا عبارت «فناوری اطلاعات و ارتباطات» (فاوا) (Information and Communications Technology) یا به اختصار ICT را به کار برند.[۲] محتویات ۱ عناصر کاملا اصلی ۲ زمینه‌های IT ۳ ابزارهای نرم‌افزاری مدیریت خدمات فناوری اطلاعات ۴ فناوری اطلاعات در دانشگاههای ایران ۴.۱ دروس تخصصی مهندسی فناوری اطلاعات ۵ فناوری اطلاعات در ایران ۶ جستارهای وابسته ۷ منابع عناصر کاملا اصلی فناوری اطلاعات متشکل از چهار عنصر اساسی انسان، ساز و کار، ابزار، ساختار است، به طوری که در این فناوری، اطلاعات از طریق زنجیره ارزشی که از بهم پیوستن این عناصر ایجاد می‌شود جریان یافته و پیوسته تعالی و تکامل سازمان را فراراه خود قرار می‌دهد:[۳] انسان: منابع انسانی، مفاهیم و اندیشه، نوآوری ساز و کار: قوانین، مقررات و روشها، سازوکارهای بهبود و رشد، سازوکارهای ارزش گذاری و مالی ابزار: نرم‌افزار، سخت‌افزار، شبکه و ارتباطات ساختار: سازمانی، فراسازمانی مرتبط، جهانی بسیاری مفهوم فناوری اطلاعات را با کامپیوتر و انفورماتیک ادغام می‌کنند، این درحالیست که این‌ها ابزارهای فناوری اطلاعات می‌باشند نه تمامی آنچه که فناوری اطلاعات عرضه می‌کند. سید حامد خسروانی شریعتی در مقاله‌ای در همین زمینه آورده‌است که:" با فرض اینکه فناوری اطلاعات یک سیب باشد، کامپیوتر، شبکه، نرم‌افزار و دیگر ابزارهای مرتبط با این حوزه همانند دم سیب است که میوه توسط آن تغذیه می‌گردد، حال این خود سیب است که محصول اصلی است و هدف و نتیجه در آن خلاصه می‌گردد. "[۴] زمینه‌های IT امروزه معنای اصطلاح «فناوری اطلاعات» بسیار گسترده شده‌است و بسیاری از جنبه‌های محاسباتی و فناوری را دربر می‌گیرد و نسبت به گذشته شناخت این اصطلاح آسان‌تر شده‌است. چتر فناوری اطلاعات تقریباً بزرگ است و بسیاری از زمینه‌ها را پوشش می‌دهد. متخصص فناوری اطلاعات وظایف گوناگونی دارد، از نصب برنامه‌های کاربردی تا طراحی شبکه‌های پیچیده رایانه‌ای و پایگاه داده‌های اطلاعاتی. چند نمونه از زمینه‌های فعالیت متخصصین فناوری اطلاعات می‌تواند موارد زیر باشند:[۲] فناوری اطلاعات و علوم کتابداری و اطلاع رسانی ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. Information Technology در ایران متولی اصلی فناوری اطلاعات و ارتباطات را وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌دانند. [۱] ابزارهای نرم‌افزاری مدیریت خدمات فناوری اطلاعات با افزایش چشمگیر تنوع تجهیزات و خدمات مربوط به فناوری اطلاعات، مدیریت خدمات ارائه شده در این حوزه نیز با چالشهای فراوانی روبرو شده‌است. مدیریت رسیدگی به مشکلات و درخواستها، مدیریت تجهیزات و منابع در رابطه با خدمات پشتیبانی فنی و تخصیص آنها به کاربران، و همچنین نظارت، کنترل و برنامه ریز در این زمینه از جمله مواردی است که مدیران حوزه فناوری اطلاعات را بر آن می‌دارد تا برای خود ابزارهای سودمند و کارا تدارک ببینند. از جمله این ابزارها، می‌توان به نرم‌افزارهای مدیریت خدمات فناوری اطلاعات اشاره نمود که می‌توانند مدیران و کارشناسان و تکنسین‌ها را در این رابطه یاری نمایند. فناوری اطلاعات در دانشگاههای ایران در بیشتر کشورها این دانش در دانشگاه‌ها با عنوان رشته «فناوری اطلاعات» (Information Technology) شناخته می‌شود، در حالیکه در ایران بر اساس تصمیم سازمان آموزش عالی کشور عنوان «مهندسی فناوری اطلاعات» برای این رشته بکار برده می‌شود و رشته‌ای نیز تحت عنوان مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیراً در دانشگاههای ایران تدریس می‌شود.برای نخستین بار دانشگاه صنعتی امیرکبیر اقدام به پذیرش این رشته کرد و اولین فارغ التحصیل آن درمقطع دکتری نیز از این دانشگاه بوده است.در بین دانشکده های فنی و حرفه ای نیز برای نخستین بار دانشکده شهید شمسی پور اقدام به پذیرش این رشته در مقطع کاردانی نمود. همچنین رشتهٔ میان‌رشته‌ای دیگری با عنوان رشته «مدیریت فناوری اطلاعات» در دانشگاههای ایران و دیگر کشورها وجود دارد که از ترکیب دو رشته "مدیریت" و «فناوری اطلاعات» به وجود آمده‌است. رشته مهندسی فناوری اطلاعات به چگونگی سازماندهی و ساماندهی داده‌ها می‌پردازد و رشته مدیریت فناوری اطلاعات به چگونگی تدوین سیستم و استفاده از داده‌ها می‌پردازد. هرکدام از این رشته‌ها دارای گرایش‌های ویژه خود هستند که در دانشگاههای ایران به شرح زیرند: مهندسی فناوری اطلاعات: تجارت الکترونیکی سیستمهای چندرسانه‌ای مدیریت سیستمهای اطلاعاتی امنیت اطلاعات شبکه‌های کامپیوتری مهندسی فناوری اطلاعات (IT) علم اطلاعات ودانش شناسی: مدیریت اطلاعات بازیابی اطلاعات ودانش علم سنجی اقتصاد و بازاریابی اطلاعات مدیریت دانش گرایش‌های رشته مدیریت فناوری اطلاعات: مدیریت منابع اطلاعاتی سیستمهای اطلاعات پیشرفته نظام کیفیت فراگیر کسب و کار الکترونیک (کارشناسی ارشد) مدیریت دانش (کارشناسی ارشد) مدیریت رسانه (کارشناسی ارشد) فناوری اطلاعات پزشکی (کاربرد فناوری اطلاعات در پزشکی) گرایش‌های رشته مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات: مدیریت شبکه دیتا و امنیت شبکه ارتباطات سیار مدیریت ارتباطات و فناوری اطلاعات سیستمهای چند رسانه‌ای دروس تخصصی مهندسی فناوری اطلاعات درس‌های تخصصی کارشناسی مهندسی فناوری اطلاعات عبارتند از: مبانی فناوری اطلاعات مهندسی فناوری اطلاعات تجارت الکترونیکی مدیریت و کنترل پروژه‌های فناوری اطلاعات برنامه‌ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات آموزش الکترونیکی محیط‌های چند رسانه‌ای پروژه فناوری اطلاعات کارآموزی IT گرافیک کامپیوتری ریاضی دروس تخصصی شبکه فناوری اطلاعات در ایران در ایران همیشه بحث بر سر متولی اصلی فناوری اطلاعات وجود داشت تا با تغییر نام وزارت پست و تلگراف و تلفن در سال ۱۳۸۲ به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مهمتر از آن ایجاد معاونت فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات، خود را متولی اصلی فناوری اطلاعات در کشور مطرح ساخت. از این سال به بعد توسعه همه‌جانبه‌ای در این وزارتخانه صورت گرفت تا شرکتها و مراکز متعددی زیر مجموعه آن تشکل یافتند و هر یک از آنها با توانمندیها و فعالیتهای بسیار، تحولات فراوانی را شکل داده و باعث گسترش وضع ارتباطی کشور در بخش‌های پست و مخابرات شدند. معاونت فناوری اطلاعات به منظور تدوین راهبردها، سیاستها، برنامه‌های بلند مدت و اهداف کیفی و کمی بخش توسعه فناوری اطلاعات و ارائه آن به شورای عالی فناوری اطلاعات معاونتی تحت عنوان معاونت فناوری اطلاعات در ساختار سازمانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در نظر گرفته شد. و کم‌کم سازمانهایی مثل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات زیرساخت نیز در این رابطه شکل گرفتند. جستارهای وابسته در ویکی‌کتاب کتابی با عنوان: آثار فرهنگی اجتماعی و روانی فناوری اطلاعات روی انسان وجود دارد. کاردانی فناوری اطلاعات مهندسی فناوری اطلاعات فناوری اطلاعات و ارتباطات طراحی نرم‌افزار کاربرد فناوری اطلاعات در پزشکی منابع فرهنگستان زبان فارسی Information Technology. . English Wikipedia, 2007-08-23. Retrieved on 2007-08-26. تعریف فناوری اطلاعات. . دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۸۳/۵/۱۷. بازیابی‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۰۷
رشته مهندسی فناوری اطلاعات یکی از جدیدترین رشته های دانشگاهی در ایران است. این رشته در سال 81 مورد پذیرش وزارت علوم قرار گرفت و تا به حال در سال های تحصیلی 81-82 و 82-83 این رشته ارائه شده است . برخی از مهمترین دانشگاه هایی که این رشته در آنها ارائه می شود عبارتند از : صنعتی شریف, علم و صنعت, تربیت مدرس و پلی تکنیک. کارشناسی ارشد این رشته نیز از همان سال شروع به پذیرش دانشجو کرده است. در ادامه با توجه به آغاز ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد به معرفی دروس این رشته می پردازیم و ضرایب و گرایش های کارشناسی ارشد این رشته را بررسی می کنیم. کارشناسی: دروس این مقطع بسیار شبیه به دروس رشته کامپیوتر است و تقریبا دروس اصلی آن با دروس گرایش نرم افزار مهندسی کامپیوتر یکسان است ولی دروس تخصصی و اختیاری آن تقریبا به طور کامل با آن متفاوت است. مجموع واحد هایی که دانشجو برای اخذ مدرک لیسانس باید بگذراند 149 واحد است. _ دروس پایه و عمومی : مجموعا شامل 41 واحد است. 20 واحد عمومی و 21 واحد پایه. دروسی مانند رياضی ۱ , فيزيک۱ و ... جزو دروس پایه این رشته است و دروس عمومی آن شبیه سایر رشته های دانشگاهی شامل دروسی مانند معارف, انقلاب, فارسی عمومی و... است. _ دروس اصلی : مجموعا شامل 62 واحد است و در کل تنها در چهار درس (شبکه های کامپيوتری 2 , اقتصاد مهندسی , آز شبکه و مبانی الکترونیک دیجیتال ) یعنی 10 واحد با دروس اصلی رشته مهندسی کامپیوتر فرق دارد. اسامی این دروس و ضرایب آنها به قرار زیر است: ساختمان های گسسته 3 مبانی کامپیوتر و برنامه سازی 4 زبان ماشین و برنامه نویسی سیستم 3 ساختمان داده 3 مدار منطقی 3 معماری 3 برنامه سازی پیشرفته 3 سیستم عامل 3 نظریه زبان و ماشین 3 پایگاه داده 3 طراحی الگوریتم 3 مهندسی نرم افزار 1 3 مهندسی نرم افزار 2 3 شبکه های کامپیوتری 1 3 شبکه های کامپیوتری 2 3 مبانی الکترونیک دیجیتال 3 هوش مصنوعی 3 اقتصاد مهندسی 3 آزمایشگاه شبکه 1 آزمایشگاه پایگاه داده 1 ارایه مطالب 2 زبان تخصصی 2 آز سیستم عامل 1 _ دروس تخصصی : مجموعا شامل 31 واحد است که بطور کامل با دروس تخصی رشته مهندسی کامپیوتر متفاوت است. اسامی این دروس و ضرایب آنها به قرار زیر است: مبانی فناوری اطلاعات مهندسی فناوری اطلاعات تجارت الکترونیک مدیریت و کنترل پروژه فناوری اطلاعات مهندسی فناوری اطلاعات 2 گرافیک کامپیوتری اصول و مبانی مدیریت مولتی مدیا پروژه فناوری اطلاعات کارآموزی _دروس اختیاری : دروس اختیاری دروسی است که دانشجو باید از میان آنها به دلخواه 5 درس یعنی 15 واحد را انتخاب کند. از میان این دروس درس هایی ما نند" گرافیک و خبره "به دانشجویان رشته نرم افزار نیز ارائه می شود. اسامی این دروس و ضرایب آنها به قرار زیر است. مديريت نگهداری فناوری اطلاعات تحقيق در عمليات سيستم های خبره مديريت رفتار سازمانی تعامل انسان و کامپيوتر مباحث نو در فناوری اطلاعات سيستم اطلاعات جغرافيايیGIS شبيه سازی کامپيوتری طراحی و پياده سازی کتابخانه الکترونيک بهينه سازی کاربردی نرم افزارهای توزيع شده آموزش مجازی کارشناسی ارشد : این مقطع شامل نیمسال تحصیلی است و در 32 واحد به دانجویان ارائه می شود. پذیرش از رشته های مهندسی کامپیوتر, مهندسی الکترونیک و مهندسی صنایع نیز صورت می گیرد. _گرایش ها 1- تجارت الكترونيكي 2-سيستمهاي چندرسانهاي 3-مديريت سيستمهاي اطلاعاتي 4-امنيت اطلاعات 5- شبكه‌هاي كامپيوتري 6- مهندسي فناوري اطلاعات (IT) _ضرایب دروس و مواد امتحانی : 1- زبان تخصصي، 2-دروس مشترك (شامل ساختمانهاي گسسته، ساختمانهاي داده ها، طراحي الگوريتم، مهندسي نرم‌افزار ، شبكه‌هاي كامپيوتري) 3- اصول و مباني مديريت، 4- اصول طراحي پايگاه داده‌ها، 5- هوش مصنوعي، 6- سيستمهاي عامل، 7- معماري كامپيوتر. ضرايب به ترتيب دروس عبارتند از: 1- تجارت الكترونيكي (1، 2، 1، 1، 1، 1و0) 2-سيستمهاي چند رسانه‌اي (1، 2، 1، 1، 1، 1 و0 ) 3- مديريت سيستمهاي اطلاعاتي (1، 2، 2، 1، 1، 1 و0) 4 - امنيت اطلاعات (1، 2، 0، 1، 1، 1و 1) 5- شبكه‌هاي كامپيوتري (1، 2، 0، 1، 1، 1 و 1) 6- ضرايب همانند گرايش تجارت الكترونيكي _ دروس دوره ارشد : الف- دانش زير بنائي (دروس اصلي پايه) 6 واحد ب- دانش عمليات تخصصي (دروس اصلي تخصصي) 9 واحد پ- دانش يک حوزه تخصصي (دروس اختياري) 9 واحد ج- سمينار و روش تحقيق در فناوري اطلاعات 2 واحد د- پروژه کارشناسي ارشد 6 واحد ********* چند نکته******* با توجه به گرایشات مختلف دروس اصلی تخصصی در دو گرایش ( سيستمهاي تکنولوژي اطلاعات ITS و تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات ITC ) ارائه می شود. برای پذیرفته شدگانی که رشته کارشناسی آنها IT نبوده است حداکثر شش واحد جبرانی بصورت پیش نیاز ارائه می شود. _ دروس اصلی ( مشترک ) مديريت و برنامه ريزی منابع اطلاعاتی ۳ مهندسی مجدد الکترونيکی فرايندهای کسب و کار ۳ _ دروس تخصصی ( ITC ) شبکه های کاميیوتری و انتقال داده ها ۳ ارزيابی عملکرد سيستم های کامپيوتری ۳ سيستم های خبره و مهندسی دانش ۳ _ دروس تخصصی ( ITS) واسط های تجارت الکترونيک ۳ بازاريابی استراتژيک بر روی اينترنت ۳ استراتژی تکنولوژی اطلاعات ۳
در کشور ما نیز در راستای ایجاد تغییرات بنیادین و منطقی و دستیابی به نیروهای متخصص و کارآمد رشته فناوری اطلاعات به صورت متمرکز و غیرمتمرکز در مراکز آموزش عالی از جمله دانشگاه ها ارایه می شود. رشته مهندسی فناوری اطلاعات، زیرمجموعه گروه فنی در دانشگاه محسوب می شود. این رشته دانشی را به مخاطب منتقل می کند که طی آن روش های جمع آوری اطلاعات، استفاده و انتقال آن میسر شود. مطالعه، طراحی، ساخت، راه اندازی، نگهداری سیستم های سخت افزاری و نرم افزاری، جمع آوری، سازمان دهی، طبقه بندی و انتقال اطلاعات مهم ترین اهدافی است که مهندسی فناوری اطلاعات آن را دنبال می کند. مهم ترین توانمندی دانش آموختگان این رشته، استفاده صحیح و بهره برداری به موقع از اطلاعات است. هسته اصلی این رشته را مهندسی کامپیوتر به ویژه گرایش نرم افزار تشکیل می دهد. در عصری که به سر می بریم فناوری اطلاعات یکی از عمده ترین محورهای تحول و توسعه در دنیا محسوب می شود. امروزه دستاوردهای ناشی از فناوری اطلاعات چنان با زندگی مردم تلفیق شده است که توقف در مسیر آن باعث ایجاد اختلال در جامعه و حتی رفاه و آسایش مردم می شود. از این رو بسیاری از کشورها جهت عمومیت بخشیدن به استفاده از فناوری اطلاعات دست به اقدامات خرد و کلانی زده اند که آموزش آکادمیک فناوری اطلاعات یکی از این موارد است. در کشور ما نیز در راستای ایجاد تغییرات بنیادین و منطقی و دستیابی به نیروهای متخصص و کارآمد رشته فناوری اطلاعات به صورت متمرکز و غیرمتمرکز در مراکز آموزش عالی از جمله دانشگاه ها ارایه می شود. در واقع می توان گفت ورود رشته IT به مجموع رشته های ارایه شده در دانشگاه های کشور به ابتدای سال ۱۳۸۰ و هم زمان با اوج گرفتن مباحث مربوط به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی در ایران بازمی گردد. اما در سال ۱۳۸۱ بود که رشته مهندسی فناوری اطلاعات به طور رسمی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مورد پذیرش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت. به گونه ای که رشته مهندسی فناوری اطلاعات در پایه لیسانس به طور هم زمان در سه دانشگاه علم و صنعت، امیرکبیر و شیراز تدریس شد. از آن پس تاکنون رشته IT در مقاطع تحصیلی مختلف و توسط دانشگاه دولتی و غیردولتی به متقاضیان یادگیری این علم آموزش داده می شود و علی رغم نوپایی خود از طرفداران قابل توجهی برخوردار است. لذا آنچه در این گزارش مورد بررسی قرار می گیرد آشنایی با رشته مهندسی فناوری اطلاعات، پرداختن به چگونگی امکانات لازم و نقاط ضعف و چالش های موجود در مسیر ارایه این رشته است. ● ماهیت رشته فناوری اطلاعات پیش از هر چیز بهتر است ابتدا به ماهیت رشته فناوری اطلاعات در ایران بپردازیم. رشته IT در ایران ماهیتی میان رشته ای دارد. به این مفهوم که رشته ای خالص نیست و از تلفیق رشته هایی نظیر مدیریت، مهندسی صنایع، مهندسی الکترونیک و مهندسی کامپیوتر به ویژه نرم افزار به وجود آمده است. ماهیت میان رشته ای فناوری اطلاعات باعث شده است هم اکنون دانشگاه های مختلفی چون تربیت مدرس، خواجه نصیر، تهران، امیرکبیر، شریف و علم و صنعت در مقطع کارشناسی ارشد، برخی دانشکده های فنی دانشگاه آزاد و سراسری در مقطع کارشناسی و دانشگاه های علمی-کاربردی و پودمانی در مقطع کاردانی به ارایه این رشته بپردازند. بر اساس این گزارش رشته فناوری اطلاعات در دوره کاردانی بیشتر به ارایه کردن مسایل مربوط به وب می پردازد. در دوره کارشناسی نیز متقاضیان را با عملیات شبکه و امور اجرا کردن آن در سازمان ها آشنا می کند و در پایان این دوره، اندک اندک وارد مباحث مدیریت پروژه می شود. البته قابل ذکر است کارشناسی ارشد IT دارای گرایش های عمده ای نظیر تجارت الکترونیکی، سیستم های چندرسانه ای، مدیریت سیستم های اطلاعاتی، امنیت اطلاعات، شبکه های کامپیوتری و مهندسی فناوری اطلاعات است که برخی از این گرایش ها در دانشگاه های ایران ارایه می شود. در دوره کارشناسی ارشد نیز ضمن تکمیل مدیریت پروژه به ارایه راه حل های مناسب برای مسایل پیچیده سازمانی می پردازد. هرچند مقطع دکترای فناوری اطلاعات در ایران ارایه نمی شود، اما انجام امور تحقیقاتی و دستیابی به نظریه های جدید از محورهای اصلی در این مقطع محسوب می شود. ● دروس رشته فناوری اطلاعات مرور سرفصل دروس رشته فناوری اطلاعات نشان می دهد اجرای برخی اصول قانون اساسی در راستای سازمان دهی اطلاعات، چگونگی بهره برداری کیفی از داده ها و یکپارچه سازی و انتقال سریع آن ها از جمله محورهایی بوده که در تعیین دروس این رشته مدنظر قرار گرفته است. بر اساس این گزارش، رشته IT نیز مانند بسیاری رشته های دیگر دارای دروس پایه، اصلی، تخصصی و عمومی است. دروس پایه در مقطع کارشناسی معمولا شامل ریاضی، معادلات دیفرانسیل، آمار و احتمالات مهندسی، فیزیک و کارگاه عمومی است. دروس اصلی شامل ساختمان های گسسته، مبانی کامپیوتر و برنامه سازی، زبان ماشین و برنامه نویسی سیستم، ساختمان داده ها، مدارهای منطقی، معماری کامپیوتر، برنامه سازی پیشرفته، سیستم های عامل، پایگاه داده ها و طراحی الگوریتم هاست. همچنین مهندسی نرم افزار، شبکه های کامپیوتری، مبانی الکترونیک دیجیتال، هوش مصنوعی، اصول و مبانی مدیریت، مبانی اقتصاد مهندسی، آزمایشگاه شبکه، آزمایشگاه پایگاه داده ها، شیوه ارایه مطالب علمی و فنی، زبان تخصصی و آزمایشگاه سیستم عامل از دیگر دروس اصلی این رشته به شمار می رود. در نهایت اینکه دروس تخصصی نیز به مبانی فناوری اطلاعات، مهندسی فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیکی، مدیریت و کنترل پروژه های IT، برنامه ریزی استراتژیک IT، آموزش الکترونیکی، محیط های چندرسانه ای، پروژه IT و کارآموزی تقسیم می شود. ● ارایه مفاهیم بر اساس دانش استاد پیش از این به بررسی کلی رشته IT و دروس در نظر گرفته شده در این رشته پرداختیم. اما مرور وضعیت کلی این رشته در دانشگاه های کشور نشان می دهد، هر چند دروس به صورت یکپارچه و سراسری طراحی شده اند، اما معمولا بر اساس توانمندی های دانشگاه و میزان دانش استادان نسبت به حوزه مورد نظر ارایه می شوند که این قضیه می تواند موجب ایجاد چالش هایی در آینده شود. دکتر علی اکبر جلالی، رییس پژوهشکده الکترونیک دانشگاه علم و صنعت در این زمینه می گوید: رشته IT در سایر کشورهای جهان با مفاد مختلفی ارایه می شود که بر اساس نیازهای آن جامعه طراحی شده است. اما در ایران IT معمولا بر اساس پارامترهایی چون قابلیت های دانشکده، دانش استاد، تعداد اعضای هیات علمی و غیره به دانشجویان ارایه می شود. این مسئله سبب می شود محتوای رشته IT از دانشگاهی به دانشگاه دیگر تفاوت داشته باشد. به گفته وی نبود استادان حرفه ای، متخصص و باتجربه از جمله ضعف های آموزشی در این رشته محسوب می شود، زیرا با توجه به میان رشته ای بودن IT، تعداد استادانی که به طور مستقیم در این رشته تحصیل کرده باشند بسیار انگشت شمار است. در این میان تعجیل دانشگاه ها برای راه اندازی این رشته نیز خود باعث تشدید این مشکل می شود، زیرا اغلب مشاهده شده برخی دانشگاه ها که در مناطق دوردست و محروم قرار دارند، در حالی که حتی نمی توانند به خوبی رشته های قدیمی و جاافتاده در این حوزه را ارایه دهند، تدریس رشته IT به دانشجویان را آغاز می کنند. ● فقدان منابع آموزشی مناسب شاید رشته فناوری اطلاعات را بتوان از جمله معدود رشته هایی دانست که به علت فقدان منابع درسی و آموزشی مناسب به شدت در فقر به سر می برد. این رشته در حالی در دانشگاه های کشور تدریس می شود که کتب درسی ارایه شده فاصله بسیار زیادی با مراجع روز دنیا دارند. کارشناسان معتقدند هرچند پویایی این رشته می تواند مانعی جهت تولید سریع منابع مناسب در حوزه مذکور باشد، اما باید در نظر گرفت که عمر آموزشی کتب رشته فناوری اطلاعات نیز بسیار کوتاه است، زیرا دانش روز دنیا در زمینه IT به سرعت در حال تغییر و تکامل است. در این میان هرچند استفاده از منابع انگلیسی می تواند کمک بسیاری به دانش آموختگان این رشته کند، اما نباید فراموش کرد آموزش دانش انگلیسی هنوز در میان بسیاری از جوانان کشور ما عمومیت نیافته است و در ضمن تامین منابع انگلیسی مستلزم صرف هزینه فراوانی است و برای تمام متقاضیان مقدور نیست. بر اساس این گزارش تدریس برخی کتاب های قدیمی در دانشگاه های آی تی نیز در بسیاری مواقع باعث سردرگمی دانشجویان این رشته پس از فارغ التحصیلی می شود. در این زمینه می توان به تدریس زبان برنامه نویسی پاسکال در برخی مراکز دانشگاهی اشاره کرد که سال هاست از رده خارج شده است. کما اینکه تدریس علوم جدید در قالب جزوه های آموزشی می تواند تا اندازه ای به حل این مشکل کمک کند. ● عدم انطباق محتوای درسی با نیازهای دانشجو بررسی مفاهیم درسی رشته فناوری اطلاعات نشان می دهد بیشترین مفاد دروس اصلی این رشته با نرم افزار مشترک است، اما تحت عناوین دیگری ارایه می شوند. یکی از استادان IT دانشگاه تهران در این زمینه می گوید: در رشته فناوری اطلاعات هنوز دیدگاه سنتی ضرورت وجود درس ریاضی در کلیه رشته های مهندسی دیده می شود و واحدهای قابل توجهی در این حوزه به درس ریاضیات اختصاص یافته است. در حالی که جای واحدهایی که واقعا مورد نیازند خالی است به گفته وی، در حالی که سخت افزار نقش کلیدی و مهمی را در فناوری اطلاعات به خود اختصاص می دهد، تنها ۱۵ واحد از مجموع ۶۱ واحد درسی در دوره کارشناسی به موضوع سخت افزار اختصاص یافته است. وی معتقد است مجموع دروس ارایه شده در این رشته بیشتر از نرم افزار و الکترونیک سرچشمه گرفته است و این قضیه موجب شده تا سطح دانش متقاضیان این رشته وسیع، ولی عمق آن مختصر و کوتاه باشد. البته عدم انطباق میان مفاهیم درس های پیش نیاز نیز از جمله مواردی است که معمولا دانشجویان را با مشکل مواجه می سازد. به عنوان نمونه در فیزیک(۱) دوره کارشناسی به مباحث مکانیک پرداخته می شود، در حالی که فیزیک(۲) مباحث الکتریسیته را تحت بررسی قرار می دهد. این دو مقوله با وجود اینکه از یک موضوع یعنی فیزیک سرچشمه می گیرند، اما سنخیت چندانی با یکدیگر ندارند. عدم انطباق محتوای درسی با نیازهای دانشجویان این رشته باعث می شود تا دانش آموختگان پس از فارغ التحصیلی برای جذب در بازار کار به کسب مهارت های جدید نیاز پیدا کنند. حال برای اینکه مفهوم نرم افزار و فناوری اطلاعات شفاف تر شود، به بررسی تفاوت های این دو با یکدیگر می پردازیم. ● تفاوت رشته نرم افزاری با فناوری اطلاعات به طور کلی ارتباط میان فناوری اطلاعات و نرم افزار مانند رابطه پزشک متخصص و دکتر داروساز است، به این مفهوم که پزشک صرفا به تجویز دارو و داروساز به ساخت دارو می پردازد. کوپایی، استاد دانشگاه علمی-کاربردی در مورد تفاوت های میان نرم افزار و فناوری اطلاعات می گوید: مهندسی نرم افزار به صورت ریشه ای و بنیادین ضمن استفاده از پایه ریاضی و با عمق قابل توجه موضوعات را مورد توجه قرار می دهد، در حالی که مهندسی فناوری اطلاعات بیشتر جنبه های تکنولوژیک و کاربردی نرم افزار را بررسی می کند. وی می افزاید: مهندس نرم افزار به ارایه راه حل برای حل مسایل پیچیده سازمانی می پردازد، در حالی که مهندس IT پیاده سازی راه حل ها با استفاده از تکنیک را بر عهده می گیرد. ● توانمندی ها و ویژگی های لازم برای موفقیت در رشته مهندسی فناوری اطلاعاتی با توجه به ماهیت میان رشته ای مهندسی فناوری اطلاعات ، دانشجوی این رشته لازم است که به دو مبحث علوم مدیریت و کامپیوترعلاقه مند باشد . هم چنین باید در ریاضی توانمند بوده و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد . زیرا به گفته « الکساندروف ». ریاضیدان و فیلسوف معاصر شوروی ، علم ریاضی کاربرد فراوانی درسایر دانش ها ، صنعت و درهمه زمینه های مربوط به زندگی بشری دارد این رشته درحال حاضر از بین داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی دانشجو می پذیرد اما دکتر جلالی معتقداست که رشته IT باید از بین داوطلبان هر ۵ گروه آزمایشی دانشجو بپذیرد و آزمون این رشته باید به صورت نیمه متمرکز برگزار گردد تا علاقه مندترین و مستعد ترین داوطلبان وارد این رشته گردند . داوطلبانی که بیش از ورد به دانشگاه با کامپیوتر آشنایی داشته ودراین زمینه توانمند باشند. ● توجه به نیازهای بازار کار یکی از مهم ترین عوامل جذب نیرو در بازار کار توجه به نیازهای جامعه هنگام تربیت دانش آموختگان است. دکتر جلالی، در مورد نیاز فعلی بازار کار ایران در زمینه IT چنین اظهار می کند: در حال حاضر بازار کار ایران، بیش از هر چیز به تکنسین فناوری اطلاعات نیاز دارد که این امر مستلزم تحصیل در پایه کاردانی است، زیرا امروزه بسیاری از مراکز نظیر مدارس، بانک ها و غیره به سیستم کامپیوتر مجهز هستند و به افرادی نیازمندند که قادر به نگهداری و پشتیبانی از آن ها باشد و این اقدام نه به مهندس احتیاج دارد و نه فرد دیپلمه توانایی انجام این کار را دارد. لذا با توجه به رشد فناوری اطلاعات در کشور، زمانی به مهندس IT احتیاج خواهیم داشت که برنامه های وسیع و مدیریتی در این حوزه داشته باشیم و IT تا لایه های عمقی جامعه نیز پیش رفته باشد. در حال حاضر وزارت بازرگانی در پی آن است که سیستم تجارت ایران را مثل کشورهای پیشرفته، الکترونیکی کند. این پروژه بسیار پیچیده است و نیاز به تعداد قابل توجهی متخصص IT دارد. تا جایی که اگر تمامی دانشجویان ما وارد بازار کار شوند. باز هم پاسخگویی نیاز این پروژه و پروژه های مشابه نخواهند بود. حتی در کارهایی ساده تر مثل مکانیزه شدن سیستم یک اداره، نیاز به متخصص این رشته است. به عبارت دیگر در حال حاضر، همه چیز به سمت IT پیش می رود و به همین دلیل فارغ التحصیلان این رشته اگر توانمند باشند، بیکار نخواهد ماند. منبع:aftab.ir
معرفی رشته مهندسی فن آوری اطلاعات رشته مهندسی فناوری اطلاعات، زیرمجموعه گروه فنی در دانشگاه محسوب می‌شود. این رشته دانشی را به مخاطب منتقل می‌کند که طی آن روشهای جمع‌آوری اطلاعات، استفاده و انتقال آن میسر شود. مطالعه، طراحی، ساخت، راه‌اندازی، نگهداری سیستمهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، جمع‌آوری، سازماندهی، طبقه‌بندی و انتقال اطلاعات مهمترین اهدافی است که مهندسی فناوری اطلاعات آن را دنبال می‌کند. مهمترین توانمندی دانش‌آموختگان این رشته، استفاده صحیح و بهره‌برداری به‌موقع از اطلاعات است. هسته اصلی این رشته را مهندسی کامپیوتر به‌ویژه گرایش نرم‌افزار تشکیل می‌دهد. در عصری که به‌سر می‌بریم فناوری اطلاعات یکی از عمده‌ترین محورهای تحول و توسعه در دنیا محسوب می‌شود. امروزه دستاوردهای ناشی از فناوری اطلاعات چنان با زندگی مردم تلفیق شده است که توقف در مسیر آن باعث ایجاد اختلال در جامعه و حتی رفاه و آسایش مردم می‌شود. از این‌رو بسیاری از کشورها جهت عمومیت بخشیدن به استفاده از فناوری اطلاعات دست به اقدامات خرد و کلانی زده‌اند که آموزش آکادمیک فناوری اطلاعات یکی از این موارد است. در کشور ما نیز در راستای ایجاد تغییرات بنیادین و منطقی و دستیابی به نیروهای متخصص و کارآمد رشته فناوری اطلاعات به‌صورت متمرکز و غیرمتمرکز در مراکز آموزش عالی از جمله دانشگاه‌ها ارایه می‌شود. در واقع می‌توان گفت ورود رشته IT به مجموع رشته‌های ارایه شده در دانشگاههای کشور به ابتدای سال 1380 و هم‌زمان با اوج گرفتن مباحث مربوط به فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی در ایران بازمی‌گردد. اما در سال 1381 بود که رشته مهندسی فناوری اطلاعات به‌طور رسمی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مورد پذیرش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت. به گونه‌ای که رشته مهندسی فناوری اطلاعات در پایه لیسانس به‌طور هم‌زمان در سه دانشگاه علم و صنعت، امیرکبیر و شیراز تدریس شد. از آن پس تاکنون رشته IT در مقاطع تحصیلی مختلف و توسط دانشگاه دولتی و غیردولتی به متقاضیان یادگیری این علم آموزش داده می‌شود و علی‌رغم نوپایی خود از طرفداران قابل توجهی برخوردار است. لذا آنچه در این گزارش مورد بررسی قرار می‌گیرد آشنایی با رشته مهندسی فناوری اطلاعات، پرداختن به چگونگی امکانات لازم و نقاط ضعف و چالشهای موجود در مسیر ارایه این رشته است. ماهیت رشته فناوری اطلاعات پیش از هر چیز بهتر است ابتدا به ماهیت رشته فناوری اطلاعات در ایران بپردازیم. رشته IT در ایران ماهیتی میان‌رشته‌ای دارد. به این مفهوم که رشته‌ای خالص نیست و از تلفیق رشته‌هایی نظیر مدیریت، مهندسی صنایع، مهندسی الکترونیک و مهندسی کامپیوتر به‌ویژه نرم‌افزار به‌وجود آمده است. ماهیت میان‌رشته‌ای فناوری اطلاعات باعث شده است هم‌اکنون دانشگاههای مختلفی چون تربیت‌مدرس، خواجه‌نصیر، تهران، امیرکبیر، شریف و علم و صنعت در مقطع کارشناسی ارشد، برخی دانشکده‌های فنی دانشگاه آزاد و سراسری در مقطع کارشناسی و دانشگاههای علمی–کاربردی و پودمانی در مقطع کاردانی به ارایه این رشته بپردازند. بر اساس این گزارش رشته فناوری اطلاعات در دوره کاردانی بیشتر به ارایه کردن مسایل مربوط به وب می‌پردازد. در دوره کارشناسی نیز متقاضیان را با عملیات شبکه و امور اجرا کردن آن در سازمانها آشنا می‌کند و در پایان این دوره، اندک‌اندک وارد مباحث مدیریت پروژه می‌شود. البته قابل ذکر است کارشناسی ارشد IT دارای گرایش‌های عمده‌ای نظیر تجارت الکترونیکی، سیستمهای چندرسانه‌ای، مدیریت سیستمهای اطلاعاتی، امنیت اطلاعات، شبکه‌های کامپیوتری و مهندسی فناوری اطلاعات است که برخی از این گرایش‌ها در دانشگاههای ایران ارایه می‌شود. در دوره کارشناسی ارشد نیز ضمن تکمیل مدیریت پروژه به ارایه راه‌حل‌های مناسب برای مسایل پیچیده سازمانی می‌پردازد. هرچند مقطع دکترای فناوری اطلاعات در ایران ارایه نمی‌شود، اما انجام امور تحقیقاتی و دستیابی به نظریه‌های جدید از محورهای اصلی در این مقطع محسوب می‌شود. دروس رشته فناوری اطلاعات مرور سرفصل دروس رشته فناوری اطلاعات نشان می‌دهد اجرای برخی اصول قانون اساسی در راستای سازماندهی اطلاعات، چگونگی بهره‌برداری کیفی از داده‌ها و یکپارچه‌سازی و انتقال سریع آنها از جمله محورهایی بوده که در تعیین دروس این رشته مدنظر قرار گرفته است. بر اساس این گزارش، رشته IT نیز مانند بسیاری رشته‌های دیگر دارای دروس پایه، اصلی، تخصصی و عمومی است. دروس پایه در مقطع کارشناسی معمولا شامل ریاضی، معادلات دیفرانسیل، آمار و احتمالات مهندسی، فیزیک و کارگاه عمومی است. دروس اصلی شامل ساختمان‌های گسسته، مبانی کامپیوتر و برنامه‌سازی، زبان ماشین و برنامه‌نویسی سیستم، ساختمان داده‌ها، مدارهای منطقی، معماری کامپیوتر، برنامه‌سازی پیشرفته، سیستمهای عامل، پایگاه داده‌ها و طراحی الگوریتم‌هاست. همچنین مهندسی نرم‌افزار، شبکه‌های کامپیوتری، مبانی الکترونیک دیجیتال، هوش مصنوعی، اصول و مبانی مدیریت، مبانی اقتصاد مهندسی، آزمایشگاه شبکه، آزمایشگاه پایگاه داده‌ها، شیوه ارایه مطالب علمی و فنی، زبان تخصصی و آزمایشگاه سیستم‌عامل از دیگر دروس اصلی این رشته به‌شمار می‌رود. در نهایت اینکه دروس تخصصی نیز به مبانی فناوری اطلاعات، مهندسی فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیکی، مدیریت و کنترل پروژه‌های IT، برنامه‌ریزی استراتژیک IT، آموزش الکترونیکی، محیط‌های چندرسانه‌ای، پروژه IT و کارآموزی تقسیم می‌شود. ارایه مفاهیم بر اساس دانش استاد پیش از این به بررسی کلی رشته IT و دروس در نظر گرفته شده در این رشته پرداختیم. اما مرور وضعیت کلی این رشته در دانشگاههای کشور نشان می‌دهد، هر چند دروس به‌صورت یکپارچه و سراسری طراحی شده‌اند، اما معمولا بر اساس توانمندی‌های دانشگاه و میزان دانش استادان نسبت به حوزه مورد نظر ارایه می‌شوند که این قضیه می‌تواند موجب ایجاد چالش‌هایی در آینده شود. دکتر علی‌اکبر جلالی، رییس پژوهشکده الکترونیک دانشگاه علم و صنعت در این زمینه می‌گوید: رشته IT در سایر کشورهای جهان با مفاد مختلفی ارایه می‌شود که بر اساس نیازهای آن جامعه طراحی شده است. اما در ایران IT معمولا بر اساس پارامترهایی چون قابلیت‌های دانشکده، دانش استاد، تعداد اعضای هیات علمی و غیره به دانشجویان ارایه می‌شود. این مسئله سبب می‌شود محتوای رشته IT از دانشگاهی به دانشگاه دیگر تفاوت داشته باشد. به گفته وی نبود استادان حرفه‌ای، متخصص و باتجربه از جمله ضعف‌های آموزشی در این رشته محسوب می‌شود، زیرا با توجه به میان‌رشته‌ای بودن IT، تعداد استادانی که به‌طور مستقیم در این رشته تحصیل کرده باشند بسیار انگشت‌شمار است. در این میان تعجیل دانشگاه‌ها برای راه‌اندازی این رشته نیز خود باعث تشدید این مشکل می‌شود، زیرا اغلب مشاهده شده برخی دانشگاه‌ها که در مناطق دوردست و محروم قرار دارند، در حالی که حتی نمی‌توانند به‌خوبی رشته‌های قدیمی و جاافتاده در این حوزه را ارایه دهند، تدریس رشته IT به دانشجویان را آغاز می‌کنند. فقدان منابع آموزشی مناسب شاید رشته فناوری اطلاعات را بتوان از جمله معدود رشته‌هایی دانست که به‌علت فقدان منابع درسی و آموزشی مناسب به‌شدت در فقر به‌سر می‌برد. این رشته در حالی در دانشگاههای کشور تدریس می‌شود که کتب درسی ارایه شده فاصله بسیار زیادی با مراجع روز دنیا دارند. کارشناسان معتقدند هرچند پویایی این رشته می‌تواند مانعی جهت تولید سریع منابع مناسب در حوزه مذکور باشد، اما باید در نظر گرفت که عمر آموزشی کتب رشته فناوری اطلاعات نیز بسیار کوتاه است، زیرا دانش روز دنیا در زمینه IT به‌سرعت در حال تغییر و تکامل است. در این میان هرچند استفاده از منابع انگلیسی می‌تواند کمک بسیاری به دانش‌آموختگان این رشته کند، اما نباید فراموش کرد آموزش دانش انگلیسی هنوز در میان بسیاری از جوانان کشور ما عمومیت نیافته است و در ضمن تامین منابع انگلیسی مستلزم صرف هزینه فراوانی است و برای تمام متقاضیان مقدور نیست. بر اساس این گزارش تدریس برخی کتاب‌های قدیمی در دانشگاههای آی‌تی نیز در بسیاری مواقع باعث سردرگمی دانشجویان این رشته پس از فارغ‌التحصیلی می‌شود. در این زمینه می‌توان به تدریس زبان برنامه‌نویسی پاسکال در برخی مراکز دانشگاهی اشاره کرد که سال‌هاست از رده خارج شده است. کما اینکه تدریس علوم جدید در قالب جزوه‌های آموزشی می‌تواند تا اندازه‌ای به حل این مشکل کمک کند. عدم انطباق محتوای درسی با نیازهای دانشجو بررسی مفاهیم درسی رشته فناوری اطلاعات نشان می‌دهد بیشترین مفاد دروس اصلی این رشته با نرم‌افزار مشترک است، اما تحت عناوین دیگری ارایه می‌شوند. یکی از استادان IT دانشگاه تهران در این زمینه می‌گوید: در رشته فناوری اطلاعات هنوز دیدگاه سنتی ضرورت وجود درس ریاضی در کلیه رشته‌های مهندسی دیده می‌شود و واحدهای قابل توجهی در این حوزه به درس ریاضیات اختصاص یافته است. در حالی که جای واحدهایی که واقعا مورد نیازند خالی است به گفته وی، در حالی که سخت‌افزار نقش کلیدی و مهمی را در فناوری اطلاعات به‌خود اختصاص می‌دهد، تنها 15 واحد از مجموع 61 واحد درسی در دوره کارشناسی به موضوع سخت‌افزار اختصاص یافته است. وی معتقد است مجموع دروس ارایه شده در این رشته بیشتر از نرم‌افزار و الکترونیک سرچشمه گرفته است و این قضیه موجب شده تا سطح دانش متقاضیان این رشته وسیع، ولی عمق آن مختصر و کوتاه باشد. البته عدم انطباق میان مفاهیم درس‌های پیش‌نیاز نیز از جمله مواردی است که معمولا دانشجویان را با مشکل مواجه می‌سازد. به‌عنوان نمونه در فیزیک(1) دوره کارشناسی به مباحث مکانیک پرداخته می‌شود، در حالی که فیزیک(2) مباحث الکتریسیته را تحت بررسی قرار می‌دهد. این دو مقوله با وجود اینکه از یک موضوع یعنی فیزیک سرچشمه می‌گیرند، اما سنخیت چندانی با یکدیگر ندارند. عدم انطباق محتوای درسی با نیازهای دانشجویان این رشته باعث می‌شود تا دانش‌آموختگان پس از فارغ‌التحصیلی برای جذب در بازار کار به کسب مهارتهای جدید نیاز پیدا کنند. حال برای اینکه مفهوم نرم‌افزار و فناوری اطلاعات شفاف‌تر شود، به بررسی تفاوت‌های این دو با یکدیگر می‌پردازیم. تفاوت رشته نرم‌افزاری با فناوری اطلاعات به‌طور کلی ارتباط میان فناوری اطلاعات و نرم‌افزار مانند رابطه پزشک متخصص و دکتر داروساز است، به این مفهوم که پزشک صرفا به تجویز دارو و داروساز به ساخت دارو می‌پردازد. کوپایی، استاد دانشگاه علمی–کاربردی در مورد تفاوت‌های میان نرم‌افزار و فناوری اطلاعات می‌گوید: مهندسی نرم‌افزار به‌صورت ریشه‌ای و بنیادین ضمن استفاده از پایه ریاضی و با عمق قابل توجه موضوعات را مورد توجه قرار می‌دهد، در حالی که مهندسی فناوری اطلاعات بیشتر جنبه‌های تکنولوژیک و کاربردی نرم‌افزار را بررسی می‌کند. وی می‌افزاید: مهندس نرم‌افزار به ارایه راه‌حل برای حل مسایل پیچیده سازمانی می‌پردازد، در حالی که مهندس IT پیاده‌سازی راه‌حل‌ها با استفاده از تکنیک را بر عهده می‌گیرد. توانمندی ها و ویژگی های لازم برای موفقیت در رشته مهندسی فناوری اطلاعاتی با توجه به ماهیت میان رشته ای مهندسی فناوری اطلاعات ، دانشجوی این رشته لازم است كه به دو مبحث علوم مدیریت و كامپیوترعلاقه مند باشد . هم چنین باید در ریاضی توانمند بوده و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد . زیرا به گفته « الكساندروف ». ریاضیدان و فیلسوف معاصر شوروی ، علم ریاضی كاربرد فراوانی درسایر دانش ها ، صنعت و درهمه زمینه های مربوط به زندگی بشری دارد این رشته درحال حاضر از بین داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی دانشجو می پذیرد اما دكتر جلالی معتقداست كه رشته IT باید از بین داوطلبان هر 5 گروه آزمایشی دانشجو بپذیرد و آزمون این رشته باید به صورت نیمه متمركز برگزار گردد تا علاقه مندترین و مستعد ترین داوطلبان وارد این رشته گردند . داوطلبانی كه بیش از ورد به دانشگاه با كامپیوتر آشنایی داشته ودراین زمینه توانمند باشند. توجه به نیازهای بازار کار یکی از مهمترین عوامل جذب نیرو در بازار کار توجه به نیازهای جامعه هنگام تربیت دانش‌آموختگان است. دکتر جلالی، در مورد نیاز فعلی بازار کار ایران در زمینه IT چنین اظهار می‌کند: در حال حاضر بازار کار ایران، بیش از هر چیز به تکنسین فناوری اطلاعات نیاز دارد که این امر مستلزم تحصیل در پایه کاردانی است، زیرا امروزه بسیاری از مراکز نظیر مدارس، بانک‌ها و غیره به سیستم کامپیوتر مجهز هستند و به افرادی نیازمندند که قادر به نگهداری و پشتیبانی از آنها باشد و این اقدام نه به مهندس احتیاج دارد و نه فرد دیپلمه توانایی انجام این کار را دارد. لذا با توجه به رشد فناوری اطلاعات در کشور، زمانی به مهندس IT احتیاج خواهیم داشت که برنامه‌های وسیع و مدیریتی در این حوزه داشته باشیم و IT تا لایه‌های عمقی جامعه نیز پیش رفته باشد. در حال حاضر وزارت بازرگانی در پی آن است که سیستم تجارت ایران را مثل کشورهای پیشرفته، الکترونیکی کند. این پروژه بسیار پیچیده است و نیاز به تعداد قابل توجهی متخصص IT دارد. تا جایی که اگر تمامی دانشجویان ما وارد بازار کار شوند. باز هم پاسخگویی نیاز این پروژه و پروژه های مشابه نخواهند بود. حتی در کارهایی ساده تر مثل مکانیزه شدن سیستم یک اداره، نیاز به متخصص این رشته است. به عبارت دیگر در حال حاضر، همه چیز به سمت IT پیش می رود و به همین دلیل فارغ التحصیلان این رشته اگر توانمند باشند، بیکار نخواهد ماند. توصیه به علاقه‌مندان رشته IT در پایان بد نیست توصیه‌ای نیز به افرادی داشته باشیم که مایلند در این رشته به تحصیل بپردازند. کارشناسان معتقدند با توجه به وضعیت کنونی رشته IT در کشور، بهتر است افرادی به تحصیل در این علم بپردازند که می‌خواهند بلافاصله پس از اتمام تحصیلات وارد بازار کار شوند، یعنی به عبارت دیگر تصمیم به ادامه تحصیل در سطوح بالاتر را ندارند. لذا چنانچه فردی می‌خواهد به تحصیل در سطوح ارشد و دکترا در زمینه IT بپردازد، بهتر است ابتدا با مهندسی کامپیوتر (نرم‌افزار) به تقویت پایه علمی خود اقدام کند و سپس در مقاطع بعدی به رشته فناوری اطلاعات بپردازد، زیرا فراگیری رشته IT با پایه نرم‌افزار می‌تواند زمینه‌های یادگیری بهتر این رشته را ایجاد کند. معرفی رشته مهندسی فناوری اطلاعات (IT) ۱. دروس پایه ریاضی ۱و۲ معادلات دیفرانسیل آمار واحتمالات مهندسی فیزیك ۱و۲ آزمایشگاه فیزیك ۱و۲ كارگاه عمومی كامپیوتر ۲. دروس اصلی ساختمان های گسسته مبانی كامپیوتر و برنامه ریزی زبان ماشین و برنامه ریزی سیستم ساختمان داده ها مدارهای منطقی معماری كامپیوتر برنامه سازی پیشرفته سیستم های عامل پایگاه داده ها طراحی الگوریتم ها مهندسی نرم افزار ۱و۲ شبكه های كامپیوتری ۱و۲ مبانی الكترونیك دیجیتال هوش مصنوعی اصول و مبانی مدیریت مبانی اقتصاد مهندسی آزمایشگاه شبكه آزمایشگاه پایگاه داده ها شیوه ارائه مطالب علمی و فنی زبان تخصصی آزمایشگاه سیستم عامل ۳. دروس تخصصی مبانی فناوری اطلاعات مهندسی فناوری اطلاعات ۱و۲ تجارت الكترونیك مدیریت و كنترل پروژه های فناوری اطلاعات برنامه ریزی استراتژیك فناوری اطلاعات آموزش الكترونیكی محیط های چندرسانه ای پروژه های فناوری اطلاعات كارآموزی IT
مقدمه در قسمت اول از اين مطلب، پس از آشنايي با رشته‌ي تحصيلي مهندسي فناوري اطلاعات در مقطع كارشناسي و مرور جداول واحدهاي درسي اين رشته، فايل كامل سند مشخصات كلي و برنامه دروس اين رشته كه به تصويب وزارت علوم، تحقيقات و فناوري رسيده است را به شما تقديم كرديم. اگر اين فايل را مطالعه كرده باشيد با فضايي كه دانشجو پس از انتخاب اين رشته و شروع به تحصيل در دانشگاه با آن مواجه خواهد بود كمي آشنا شده‌ايد. براي آشنايي بيشتر شما با آنچه در بطن اين رشته وجود دارد، نويسنده‌ي اين متن، تجربيات و نظر خويش را در قالب نقد و تحليل شخصي در اختيار شما مي‌گذارد. در ادامه با مقطع كارشناسي ارشد اين رشته در كشور آشنا خواهيم شد و اطلاعات تقریبا كاملي در اين زمينه به شما ارائه خواهيم كرد[1]. پس لطفا تا انتهاي قسمت دوم اين مطلب نيز همراه مجله‌ي اينترنتي گويا آي‌تي باشيد. قسمت دوم با دقت در محتواي درسي مقطع كارشناسي رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات، مشخص است كه اين رشته يكي از گرايش‌هاي رشته‌ي مهندسي كامپيوتر است. در واقع از سال 1381 به بعد، دانشجويان رشته‌ي مهندسي كامپيوتر كشور، پس از گذراندن 75 واحد درسي از دروس پايه و اصلي، علاوه بر گرايش نرم افزار و سخت‌افزار، امكان انتخاب گرايش مهندسي فناوري اطلاعات را نيز پيدا كردند. نمودار گرايش‌هاي رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات در مقطع كارشناسي ارشد محتواي دروس چيزي كه از سرفصل دروس بر مي‌آيد، بيانگر اين است كه رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات، همانند رشته‌ي مهندسي صنايع، ماهيتي ميان‌رشته‌اي و تلفيقي دارد و دروس آن، تركيبي از دروس رشته‌هايي همانند مهندسي نرم‌افزار، مهندسي سخت‌افزار، مهندسي برق شاخه‌هاي الكترونيك و مخابرات و همچنين رشته‌ي مديريت است. ميان‌رشته‌اي بودن يك گرايش در كشور بدين معناست كه متخصصين اين حوزه توانايي كار تعاملي با چندين رشته و گرايش را داشته و به همين دليل بازار كار خوبي براي رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات وجود خواهد داشت. رشته فناوری اطلاعات در دوره کاردانی بیشتر به ارایه کردن مسایل مربوط به وب می‌پردازد. در دوره کارشناسی نیز متقاضیان را با عملیات شبکه و امور اجرا کردن آن در سازمانها آشنا می‌کند و در پایان این دوره، اندک‌اندک وارد مباحث مدیریت پروژه می‌شود. البته قابل ذکر است کارشناسی ارشد IT دارای گرایش‌های عمده‌ای نظیر تجارت الکترونیکی، سیستمهای چندرسانه‌ای، مدیریت سیستمهای اطلاعاتی، امنیت اطلاعات، شبکه‌های کامپیوتری و مهندسی فناوری اطلاعات است که برخی از این گرایش‌ها در دانشگاههای ایران ارایه می‌شود. در دوره کارشناسی ارشد نیز ضمن تکمیل مدیریت پروژه به ارایه راه‌حل‌های مناسب برای مسایل پیچیده سازمانی می‌پردازد. هرچند مقطع دکترای فناوری اطلاعات در ایران ارایه نمی‌شود، اما انجام امور تحقیقاتی و دستیابی به نظریه‌های جدید از محورهای اصلی در این مقطع محسوب می‌شود.[2] نكته‌ي مهم در نحوه‌ي چينش دروس اين رشته، عدم وجود دروس عملي و كارگاهي به ميزان كافي براي تكميل توانايي تئوريك دانش‌آموختگان و آموزش پياده‌سازي و كاربردي نمودن اين دانش است. به طوري كه با مقايسه‌ي چارت درسي اين رشته در كشور و كشورهاي ديگر، اين مورد كاملا مشهود است چرا كه مثلا در كشور هندوستان، دانشجوي اين رشته در طول هر ترم تعداد زيادي واحد آزمايشگاهي و كارگاهي را نيز سپري مي‌كند اما تعداد اين واحدها در چارت درسي مربوط به كشور ما، بسيار اندك است. علاوه بر اين، در دروسي مثل برنامه‌نويسي و پايگاه‌داده‌ها، دانشجويان اين رشته نسبت به دانشجويان رشته‌ي مهندسي نرم‌افزار، ضعيف‌تر هستند چرا كه تعداد زيادي از واحدهاي مربوط به طراحي نرم‌افزار را سپري نمي‌كنند و با دانشي كه در دانشگاه كسب مي‌كنند عملا در صنعت نرم‌افزار در مقايسه با دانشجويان رشته‌ي نرم‌افزار كاري از آنها ساخته نيست. تعدد دروس با محتواي غير متشابه در مقطع كارشناسي فناوري اطلاعات باعث مي‌شود كه دانش آموختگان اين رشته، دانشي وسيع در حوزه‌هاي متعدد اما كم‌عمق كسب كنند و بيشتر به يك دايرة‌المعارف اصطلاحات تخصصي علوم كامپيوتر شبيه باشند تا فردي كه توانايي پياده‌سازي و اجراي كاربردي علم خود براي مصارف شغلي و … را داشته باشد. در مورد برخي دروس نيز منابع درسي بسيار قديمي هستند و با دانش روز مطابقت ندارند، تدريس زبان پاسكال، زبان C، مفاهيم تئوريك شبكه‌هاي كامپيوتري مربوط به سال‌ها قبل و مواردي از اين دست، باعث مي‌شود كه دروس عملا براي دانشجو كاربردي نباشند و دانشجو را براي مطالعه‌ي نسخه‌هاي جديدتر و به روز مطالب آموزشي به دردسر مي‌اندازد. بسياري از كتب اين رشته كه در بازار موجود هستند توسط افرادي به زبان فارسي ترجمه شده‌اند كه دانشي نسبت به دروس مهندسي فناوري اطلاعات ندارند و فقط به خاطر دانش زبان انگليسي به ترجمه‌ي اين كتب پرداخته‌اند. اين امر باعث شكل‌گيري فرهنگ داده‌هاي غلط و نامناسب در بين دانش آموختگان اين حوزه است. وجود دروسي مثل فيزيك ديناميك و فيزيك الكترومغناطيس، مدارهاي الكترونيكي، مباني الكترونيك و ديجيتال، مدارهاي منطقي و دروسي از اين دست با توجه به نامرتبط بودن به ساختار فعلي انتظارات جامعه از مهندسين فناوري اطلاعات و توانايي كشور در ساخت و توليد سخت‌افزارهاي رايانه‌اي و … باعث اتلاف وقت دانشجوست و منفعتي براي وي ندارد. البته دانشجويان مقطع كارشناسي رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعاتي كه در دانشگاه آزاد تحصيل مي‌كنند، 4 واحد عمومي اضافه بر چارت ذكر شده را نيز بايد سپري كنند و ممكن است سرفصل‌هاي درسي متفاوتي را نسبت به دانشجويان دانشگاه‌هاي سراسري داشته باشند. وضعيت اساتيد به دليل نوپا بودن رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات در كشور، تعداد اساتيدي كه متخصص اين رشته بوده و خود، از دانش آموختگان اين رشته باشند بسيار اندك است و بيشتر مدرسين اين رشته در دانشگاه‌ها، فارغ‌التحصيلان گرايش هاي سخت‌افزار و نرم‌افزار مهندسي كامپيوتر و برخي ديگر دانش‌آموختگان رشته‌ي مهندسي صنايع هستند. دروس مديريتي نيز توسط مدرسيني با مدارج مديريتي تدريس مي‌شود. از اين جهت، مدرسين اين رشته نمي‌توانند ذهنيت صحيحي از موقعيت اجتماعي و شغلي را براي دانشجويان ترسيم نمايند و بيشتر تصور دانشجويان اين رشته اين است كه يا بايد كدنويس (برنامه‌نويس) باشند و يا متخصص شبكه. در صورتي كه توانايي اصلي اين رشته در ارائه‌ي راه‌حل‌هاي سازماني و بهبود فرايندهاي كسب و كار از طريق دانش مديريتي و فني و مهندسي است و نه پياده‌سازي نرم‌افزار و طراحي سخت‌افزار يا برپايي شبكه. موقعيت شغلي و حوزه‌هاي كاربردي تصور بازار كار كشور ما از يك مهندس فناوري اطلاعات، فردي است كه برنامه‌نويسي يا برپايي شبكه انجام مي‌دهد و در حقيقت حوزه‌هاي كاربردي رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات در ايران شامل موارد زير است: برنامه نويسي تحت سيستم‌عامل، برنامه‌نويسي تحت وب، برنامه‌نويسي ابزارهاي قابل حمل همانند موبايل‌ها و پخش‌كننده‌هاي موسيقي، برنامه‌نويسي سخت‌افزاري براي ابزارآلات شبكه، ربات‌ها، تجهيزات اتوماسيون و … تحليل و طراحي پايگاه‌هاي داده، انبارهاي داده، استخرهاي داده و ارائه‌ي راهكارهاي نوين ذخيره و بازيابي اطلاعات طراحي سيستمهاي چندرسانهاي[3] و رابط‌هاي تعامل انسان و كامپيوتر[4] همانند سيستمهاي تشخيص دست‌خط، سيستمهاي تشخيص صدا، سيستمهاي ردگيري حركات چشم[5]، سيستمهاي آموزشي چندرسانهاي، نرم‌افزارهاي فشرده‌سازي داده‌ها و … طراحي و ساخت سخت‌افزارهايي از جمله كيت‌ها و قطعات الكترونيكي، قطعات رايانه‌اي، ابزارآلات شبكه و … طراحي سيستمهاي انتقال و توزيع اطلاعات بر اساس تكنولوژي هاي روز طراحي و برپايي شبكه‌هاي ارتباطي نرم‌افزاري، سخت‌افزاري و تركيبي درون سازماني و بين سازماني كوچك، متوسط و بزرگ تحليل منابع سازماني جهت اجراي پروژه‌هاي بهبود كيفيت عملكرد اطلاعاتي سازمان همانند سيستمهاي مديريت منابع درون‌سازماني ERP [6]، سيستمهاي مديريت ارتباط با مشتري CRM [7]، سيستمهاي مهندسي مجدد فرايندهاي كسب و كار BPR [8]، سيستمهاي پشتيباني از تصميم گيري DSS [9]، سيستمهاي خبره در تصمصم‌گيري [10]و … برقراري امنيت اطلاعاتي[11] سازماني و تكنولوژيكي پشتيباني سخت‌افزار و نرم‌افزار شركت‌ها و سازمانها و … نوع كار رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات البته همانطور كه پيش‌تر ذكر شد، به علت سرعت رشد دنياي علوم رايانه و ارتقاي فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي، بازار كار اين رشته در كشور بسيار خوب بوده و هيچ‌گاه اشباع نخواهد شد. افرادي كه قصد ورود به اين رشته را دارند بايد درك رياضي و منطقي خوبي نسبت به حل مسائل داشته باشند چون خواه ناخواه بايد در حوزه‌ي برنامه‌نويسي نيز قدرتمند باشند تا بتوانند جايگاه مناسبي براي خود دست و پا نمايند. علاقه به حوزه‌هاي علوم انساني و مديريتي نيز يكي ديگر از مواردي است كه دانشجوي رشته‌ي مهندسي فناوري اطلاعات بايد در نظر بگيرد. چرا كه در دنياي امروز، با نزديك شدن فرهنگ‌ها به يكديگر لازم است فردي كه وارد اين حوزه مي‌شود شناخت خوبي نسبت به علوم اجتماعي و رفتاري داشته باشد. با توجه به حركت كشور به سمت ايفاي نقش مؤثر در بازارهاي جهاني و فراگير شدن مفاهيم تجارت الكترونيكي، كسب و كار الكترونيكي، دولت الكترونيكي و … فردي كه اين رشته را براي تحصيل بر مي‌گزيند بايستي توانايي ايده‌پردازي و كار در فضاي اينترنت و ديگر فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي را دارا باشد. موقعيت شغلي رشته مهندسي فناوري اطلاعات مقطع كارشناسي ارشد فناوري اطلاعات در كشور مقطع كارشناسي ارشد فناوري اطلاعات در 32 واحد و چهار ترم تحصيلي و داراي 5 گرايش در نظر گرفته شده است[12]: تجارت الکترونیکی:[13] تجارت الکترونیکي با استفاده از شبکه‌های رایانه‌ای، معاملات تجاری را در مراحل گوناگون آن مانند طراحی، تولید، خرید و فروش و تحویل، ساده نموده و به آن سرعت می بخشد. عبارت «تجارت الکترونیکي» دربرگیرنده هر گونه تجارت و تعامل مدیریتی است که با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت می گیرد. هدف از این دوره ارائه درکی مناسب از فناوری‌های مرتبط با شبکه‌های کامپیوتری، مهارت در طراحی و تولید سیستمهای چندرسانهاي مبتني بر وب برای توزیع در سطح شبکه و آگاهی از ابزارها و روشهای مورد نیاز برای تغییر وظایف تجارتی و مدیریتی از طریق انجام معاملات به صورت الکترونیکی است. دوره کارشناسی ارشد رشته تجارت الکترونیکي فارغ التحصیلانی کاردان با دانش فنی، مهارتهای خلاق و توانایی تجاری خلق می کند تا بتوانند از پتانسیل عظیم بازاریابی در شبکه های رایانه‌ای و ايجاد كسب و كارهاي جديد الكترونيكي بهره برداری نمایند. امنيت اطلاعات: با توجه به افزایش وابستگی به تکنولوژِی اطلاعات و ارتباطات در دولت الکترونیکي و خطراتی که دراستفاده از آن با آنها مواجه هستیم مانند برنامه های مخرب ویروسها، حمله نفوذگران و سارقان، حملات مختلف به قصد تخريب و دريافت بدون مجوز اطلاعات، نیاز به متخصصینی که بتوانند جلوی اینگونه خطرات را بگیرند و یا در صورت بروز، سیستمها را سریعا به پايداري مجدد برسانند بسیار احساس می‌شود. شبکه‌های کامپیوتری:[14] این گرایش از رشته فناوري اطلاعات در سرتاسر دنیا زیر رشته‌ای از گرایش مهندسی کامپیوتر و مخابرات تلقی می‌شود و از لحاظ کاربردی پیشینه طولانی‌تری نسبت به دیگر گرایش‌های فناوری اطلاعات دارد. متخصین شبکه‌های کامپیوتری قادرند با توانایی‌های برگرفته از تحصیلات خود در این زمینه فعالیتهای گوناگونی را انجام داده و در حرفه‌های متفاوت و متنوعی مشغول به خدمت‌رسانی شوند. از جمله این دانش‌های کاربردی می‌توان به موارد مهمی همچون طراحی، پیکربندی و پیاده‌سازی شبکه‌های کامپیوتری و برنامه‌نویسی شبکه اشاره کرد. امنیت در شبکه های کامپیوتری از دیگر مباحثی است که در قالب تعلیمات مرتبط با این گرایش قرار می‌گیرد. مهندسان گرایش شبکه‌های کامپیوتری همچنین قادر خواهند بود با مهندسان گرایش‌های دیگر مثل تجارت الکترونیک در زمینه بسترسازی برای فعالیت‌هایشان، همکاری کنند. ساختن برنامه‌های تحت شبکه اينترنت و پیاده‌سازی سیستمهای توزیع شده[15] (مانند پایگاه داده‌های توزیع شده یا سیستم عامل‌های توزیع شده) از دیگر فعالیت‌هایی است که به کارشناسان محصل در این گرایش آموزش داده می‌شود. مهندسی فناوری اطلاعات[16]: اين رشته دانشی را به مخاطب منتقل می‌کند که طی آن روشهای جمع‌آوری اطلاعات، استفاده و انتقال آن میسر شود. مطالعه، طراحی، ساخت، راه‌اندازی، نگهداری سیستمهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، جمع‌آوری، سازماندهی، طبقه‌بندی و انتقال اطلاعات مهمترین اهدافی است که مهندسی فناوری اطلاعات آن را دنبال می‌کند. مهمترین توانمندی دانش‌آموختگان این رشته، استفاده صحیح و بهره‌برداری به‌موقع از اطلاعات است. در عصری که به‌سر می‌بریم فناوری اطلاعات یکی از عمده‌ترین محورهای تحول و توسعه در دنیا محسوب می‌شود. امروزه دستاوردهای ناشی از فناوری اطلاعات چنان با زندگی مردم تلفیق شده است که توقف در مسیر آن باعث ایجاد اختلال در جامعه و حتی رفاه و آسایش مردم می‌شود. از این‌رو بسیاری از کشورها جهت عمومیت بخشیدن به استفاده از فناوری اطلاعات دست به اقدامات خرد و کلانی زده‌اند که آموزش آکادمیک فناوری اطلاعات یکی از این موارد است. رشته فناوری اطلاعات در دوره کارشناسی ارشد ضمن تکمیل مدیریت پروژه به ارایه راه‌حل‌های مناسب برای مسایل پیچیده سازمانی می‌پردازد. مديريت سيستمهاي اطلاعاتي[17]: مدیریت سیتمهای اطلاعاتی (MIS) درواقع کاربرد تکنولوژی اطلاعات است در پشتیبانی از فعالیتهای تجاری, چرا که تجارت روز به روز متحول می گردد و در این میان همواره افرادی با قدرت تحلیل بالا و زاویه دید و پیشینه تجاری مورد نیاز هستند تا فرایندهای تجاری را بارور کنند. از این رو دانش آموختگان این رشته تحصیلی نیاز دارند تا بیاموزند که چگونه نیازمندیهای اطلاعاتی یک سازمان را تحلیل کنند و سپس در صدد طراحی یک سیستم مدیریت امور, مبتنی بر کامپیوتر, در جهت رفع نیازمندیهای تحلیل شده برآیند, و در نهایت پیاده سازی و فرایند عملیاتی سازی سیستم طراحی شده را راهبری نمایند. به منظور برنامه ریزی و توسعه یک سیستم اطلاعاتی که پاسخگوی نیازمندی های کاربران باشد, یک متخصص MIS بایستی با ساختار سازمانی, اهداف تجاری, عملیات بازرگانی (شامل روالهای کاری و چرخش اطلاعات میان پروسه ها) و با چگونگی برقراری ارتباط موثر با کاربران آشنا بوده و بداند چگونه سیستمی طراحی کند که فعالیتهای کاربر را تحت پوشش قرار دهد.[18] دروس و ضرايب كنكور كارشناسي ارشد رشته‌ي فناوري اطلاعات دروس زير ساختار كنكور ارشد فناوري اطلاعات را تشكيل مي‌دهند: 1- زبان تخصصی 30 تست 2- دروس مشترک (ساختمان گسسته، ساختمان داده‌ها، طراحی الگوریتم، مهندسی نرم‌افزار ، شبکه‌های کامپیوتری) 50 تست 3- اصول و مبانی مدیریت 10 تست 4- اصول طراحی پایگاه داده‌ها 10 تست 5- هوش مصنوعی 10 تست 6- سیستمهای عامل 10 تست 7- معماری کامپیوتر 10 تست ضرايب امتحاني هر درس مربوط به 5 گرايش ذكر شده عبارتند از (به ترتيب از راست به چپ): تجارت الکترونیکی (۱، ۴، ۱، ۱، ۱، ۱و۰) مدیریت سیستمهای اطلاعاتی (۱، ۴، ۲، ۱، ۱، ۱ و۰) امنیت اطلاعات (۱، ۴، ۰، ۱، ۱، ۱و ۱) شبکه‌های کامپیوتری (۱، ۴، ۰، ۱، ۱، ۱ و ۱) مهندسی فناوری اطلاعات (۱، ۴، ۱، ۱، ۱، ۱و۰) البته امكان انتخاب رشته‌ي مديريت فناوري اطلاعات[19] كه از گرايش‌هاي رشته‌ي مديريت است نيز براي دانشجويان كارشناسي فناوري اطلاعات وجود دارد. فارغ التحصیلان این رشته با تسلط به مباحث تئوری مدیریت و منابع انسانی، همچنین با فراگیری مباحث تخصصی و آشنایی با دروس کامپیوتر و IT، امکان برقراری ارتباط با سطوح عملیاتی و هدایت موسسات تولید کننده نرم افزار یا واحدهای نرم افزاری از سازمانهای بزرگ را خواهند داشت. متاسفانه به دلیل نبود تجربه فارغ التحصیلان این رشته در بازار کار، در عمل به امور کارشناسی در واحدهای تحلیل گری سیستمها یا پشتیبانی از نرم افزارهای تولید شده گمارده می شوند و امور مدیریتی به آنها سپرده نمی شود. از آنجا که گرایش نظام کیفیت فراگیر از این رشته دارای دروس تخصصی متفاوت می باشد لذا این دسته از فارغ التحصیلان علاوه بر موارد فوق، شانس استخدام در واحدهای مدیریت کیفیت، سیستمها و روشها از سازمانها را نیز خواهند داشت.[20] دروس و سرفصل‌هاي كنكور اين گرايش مطابق ليست زير مي‌باشد: 1- زبان انگليسي عمومي و تخصصي 30 تست با ضريب 3 2- تئوريهاي مديريت 25 تست با ضريب 3 3- اقتصاد خرد و كلان 20 تست با ضريب 2 4- رياضي و آمار 40 تست با ضريب 2 5- بازاريابي 20 تست با ضريب 1 6- تحقيق در عمليات 25 تست با ضريب 2 7- مديريت توليد 20 تست با ضريب 1
