یکی از مسائلی که به ویژه کاربران ایرانی ممکن است با آن برخورد داشته باشند، موضوع Activation یا فعال کردن ویندوز بعد از نصب آن است. موضوعی که گاهی اوقات منجر به آن میشود که کاربران با از دست دادن این Activation با مسائلی نه چندان خوش آیند مواجه شوند. اما Windows Activation چیست و چگونه کار میکند؟ به گزارش «تابناک» Windows Activation که با نسخه ویندوز XP معرفی شد، فرایندی است که طی آن اصل و مجاز بودن نسخه ویندوز از طریق مایکروسافت بررسی میشود. این امر از اساس یک فرایند ضد سرقت است و برای این طراحی شده که کاربران را از استفاده از نسخه های غیر اصل و غیر مجاز ویندوز منع کند. اما موضوعی که وجود دارد این است که از زمانی که این فرایند در ویندوز XP شروع شد تا کنون، سیاستهای مایکروسافت در خصوص آن تا حد زیادی تعدیل شده است. در حال حاضر این فرایند به گونه ای است که حتی اگر Activation از دست برود، شما همچنان قادر به استفاده از ویندوز هستید. اما در ویندوز XP از دست رفتن Activation به معنای عدم امکان استفاده از ویندوز بود و هست: فرایند Activation چگونه عمل میکند؟ زمانی که شما ویندوزی جدید بر روی سیستم خود نصب میکنید، به شما پیغام میدهد که آن را فعال سازی کنید. وقتی از طریق اینترنت اقدام به فرایند فعال سازی ویندوز میکنید، نسخه ویندوز شما با مایکروسافت چک میشود و کلید آن – Product Key – بررسی میشود. اگر کلید ورودی اصل نباشد – غیر مجاز یا تقلبی باشد – یا قبلا بر روی یک سیستم دیگر وارد شده باشد فرایند فعال سازی با شکست مواجه شده و از دست میرود. در بسیاری از کشورها که نمایندگی های مایکروسافت درآنها فعال است، از طریق تلفن نیز میتوان اقدام به فرایند فعال سازی کرد. در این کشورها اگر لازم باشد که کلید خود را از یک ویندوز به روی ویندوز دیگر منتقل کنید میتوان با تماس با نمایندگی و شرح وضعیت برای آنها به این امر اقدام کرد. نکته دیگر این است که اگر اقدام به تغییرات مهم و گسترده در سخت افزارهای سیستم خود کنید نیز ممکن است مجددا مجبور باشید که فرایند فعال سازی ویندوز را طی کنید. به عبارت دیگر اگر در یک زمان اقدام به تعویض بخش مهمی از سخت افزارهای PC خود کنید، باید مجددا فرایند فعال سازی ویندوز را اجرا کنید. البته مایکروسافت دقیقا مشخص نکرده که تغییر در کدام سخت افزارها منجر به این امر میشود: OEM Activation چیست؟ فعال سازی OEM - Original Equipment Manufacturer- امکانی است که برای این منظور طراحی شده است که کاربران نیازی به درگیر شدن با موضوع فعالی سازی ویندوز نداشته باشند. سازندگان PC و لپ تاپ معمولا اقدام به وارد کردن کلید ویندوز ب شکل دیجیتالی در BIOS و در حین ساخت میکنند. در نتیجه زمانی که شما اقدام به خرید محصولی میکنید که از قبل ویندوز بر روی آن نصب شده است، ویندوز به شکل خودکار از طریق اینترنت و با استفاده از OEM فعال سازی میشود. مزیت OEM این است که بدون دردسر فعال سازی مجدد، میتوان اقدام به تعویض بسیاری از سخت افزارها کرد. اما چنانچه اقدام به نصب یک ویندوز دیگر بر روی سیستمی با کلی ویندوز OEM کنید، مجبور هستید که فرایند فعال سازی ویندوز را به شکل استاندارد انجام دهید. فرایند OEM Activation تنها زمانی جوابگو است که از همان نسخه ویندوزی که به همراه سیستم شما عرضه شده است، استفاده کنید یا آنکه اقدام به Restore کردن نسخه ویندوز اصلی کنید: وقتی Activation از دست برود، چه اتفاقی می افتد؟ در واقع باید گفت که وقتی Activation از دست برود و طی مهلت تعیین شده اقدام به فعال سازی ویندوز نکنید، بر روی نسخه های مختلف ویندوز اتفاقات متفاوتی رخ می دهد. بر روی ویندوز XP بعد از مدت 30 روز از زمان از دست رفتن Activation سیستم عامل به شکل کامل غیر قابل استفاده میشود. البته در برخی مواقع برخی نسخه های ویندوز XP مهلتی 60 روزه به کاربر میدهند. در ویندوز نسخه Vista و 7 بعد از مدت 30 روز پیام در گوشه پایین و سمت راست صفحه نمایش شما ظاهر میشود که حاکی از غیر مجاز بودن نسخه ویندوز است. ممکن است تصویر پس زمینه دسکتاپ نیز به رنگ سیاه تغییر کند. تنها بروز رسانی های حساس و امنیتی ویندوز قابل دانلود شدن هستند و ویندوز به شکل مرتب با نشان دادن پیامی از شما میخواهد که نسخه خود را فعال سازی کنید. اما سیستم عامل همچنان به کار خود ادامه میدهد: در نسخه ویندوز 8 هیچ مهلت و مدت زمانی وجود ندارد. اگر Activation از دست برود بلافاصله پیامی در گوشه راست و پایین صفحه نمایش به همراه نسخه ویندوز نمایش داده میشود و بسیاری از امکانات شخصی سازی ویندوز غیر فعال میشود. برای مثال دیگر قادر به تغییر تصویر پس زمینه نخواهید بود. همانگونه که مشاهده میشود سیاستهای مایکروسافت در خصوص Windows Activation به مرور زمان بسیار تعدیل شده است. در واقع این شرکت در نسخه های مدرن تر ویندوز تنها میخواهد شما را مجاب به خرید نسخه اصل ویندوز کند. همچنین این امر منجر به آن میشود که شرکتهای تجاری نتوانند اقدام به استفاده از نسخه های غیر مجاز ویندوز کنند. وضعیت کاربران ویندوز XP چه خواهد بود؟ مایکروسافت قرار است که در 8 آوریل سال 2014 به پشتیبانی از ویندوز XP پایان دهد. در نتیجه اگر مایکروسافت سرورهای Activation برای این ویندوز را از مدار خارج کند، مشکل اساسی برای کاربران ویندوز XP بروز خواهد کرد. به ویژه آنکه متاسفانه در ایران هنوز بسیاری از سازمانهای بزرگ دولتی از این نسخه از ویندوز استفاده میکنند. البته مایکروسافت بعدا خبر داده است که فعلا قرار نیست که سرورهای Activation این نسخه از ویندوز را از مدار خارج کند. این به این معنی است که نسخه های نصب شده و قدیمی ویندوز XP همچنان میتوانند به فعالیت خود ادامه دهند: در واقع تا زمانی که مایکروسافت این سرورها را به اصطلاح Down نکرده است، همچنان میتوان از نسخه های نصب شده ویندوز XP استفاده کرد و اگر در سالهای آتی نسخه های دگر ویندوز همچون Vista نیز از پشتیبانی مایکروسافت خارج شوند، این امر در خصوص آنها نیز صادق است. نکته آخر را به Activation نرم افزار Office اختصاص میدهیم و اینکه این مجموعه نرم افزار نیز از فرایند فعالی سازی مشابه ویندوز برخوردار است. تنها تفاوت آن این است که اگر فرایند فعال سازی از دست برود، این مجموعه تنها در حالت Read Only فعالیت خواهد کرد و کاربر قادر به ویرایش و تغییر مستندات در آن نخواهد بود.
