اگرچه سیستمعامل لینوکس در قلمرو دسکتاپ کم استفاده و گوشهگیر است اما سلطه بی چون و چرا بر قلمرو سرورها دارد. سهم 71 درصدی از بازار سرورها چیزی نیست که به سادگی و بهصورت اتفاقی به دست آمده باشد. سیستم عامل لینوکس باید شایستگی های بسیاری داشته باشد تا بتواند در بازار سرور که تحت نظر کاربران حرفهای بوده و در آن امنیت و پایین بودن هزینهها حرف نخست را می زند، چنین فراگیر و پرکاربرد شود. اما آیا واقعا لینوکس نسبت به بقیه سیستم عامل ها انتخاب بهتری است؟ اين مطلب يكي از مقالات بخش ويژه نشريه ماهنامه شبكه در شماره 125 با عنوان جشن نامه 20 سالگی لینوکس ميباشد. جهت دريافت اين بخش ويژه به بخش پروندههاي ويژه سايت مراجعه نمائيد. مقدمه کارکرد لینوکس در حوزه سرور را ميتوان از جنبههاي مختلف بررسیکرد. اجرای خدمات فایل، پایگاه داده، مسیریابی، کنترل ترافیک، فایروال و خدمات وب از مهمترین وظایفی هستند که در سطح شبکه مورد استفاده قرارميگیرند و به تبع، لینوکس برای اجرای آنها مورد استفاده قرار ميگیرد. شاید معروفترین و پرکاربردترین پیکربندی لینوکس در دنیای سرورها، پیکربندی LAMP (سرنام Linux, Apache, MySQL, PHP/Perl/Python) است كه به یک بسته کامل شامل مجموعهاي از فناوريهاي مختلف (وب سرور نرمافزاری آپاچی، پایگاه داده MySQL و پلتفرم برنامه نویسی PHP) برای اجرای خدمات وب روي لینوکس اشاره دارد. این مجموعه، پرکاربردترین مجموعه در سطح خدمات وب بوده و نقش به سزایی در سهم 71 درصدی لینوکس در بازار سرور دارد. رقبای بسیاری برای لینوکس در سطح سرور وجود دارد که معروفترين آنها ویندوزهای خانواده سرور، خانواده یونیکس و BSD و همچنین تاحدودی سیستمعامل Mac OS X هستند. در حوزه خدمات وب، رقیب معروف و سرسخت LAMP، پیکربندی WIMP (سرنام Windows, IIS, MySQL, PHP) و مجموعه WISA (سرنام Windows, IIS, SQL Server, ASP.NET) است که مایکروسافت تلاشهای بسیاری برای گسترش و توسعه آنها انجام داده است. همچنين، در حوزه امنیت شبکه و کنترل ترافیک، مجموعه ISA Server شرکت مایکروسافت رقیب مهم و البته گرانقیمتی برای لینوکس به شمار آمده و در حال تلاش برای کسب سهم بيشتري از بازار است. اما آیا واقعاً لینوکس راه حل بهتری محسوب ميشود یا تنها به دلایلی خاص در بازار سرور بسیار پرکاربرد است؟ کارایی وقتی بحث بهتر بودن یک سیستم نرمافزاری نسبت به سیستم دیگري مطرح ميشود، پارامترهای بسیاری باید مورد بحث و بررسی قرار گیرند تا برتری یک سیستم بردیگری قابل ادعا باشد. یکی از این پارامترها، کارایی و سرعت پردازشها در سیستمهای مورد بحث است که باید به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. همانطور که قبلاً ذکر شد، در حوزه خدمات وب دو سیستم LAMP و WIMP رقبایی هستند که تقریباً در شرایطی مشابه قرار داشته، امکان مقایسه سیستمعاملها با یکدیگر را فراهم کرده و ميتوان سرعت محاسبات در آنها را به طورمستقیم مورد مقايسه قرار داد. به راستی چرا ویندوز نتوانسته جای لینوکسرا در این مجموعه بگیرد؟ برای پاسخ به این سؤال توجه شما را به آزمایشهايي که در ادامه مطرح ميشوند جلب ميکنم. یکی از مهمترین دلایلی که ویندوز نتوانسته جای لینوکس را در ارائه خدمات وب با PHP (علاوهبر بهینهسازیهاي بسیاری که با همکاری گروه ZEND روي IIS 7 انجام شده است) بگیرد، مشکلات عملکرد و سرعت اجرا بوده است. بهعنوان مثال، ميتوان اجرای یک دستور ساده در پلتفرم مدیاویکی (برای اطلاعات بیشتر به ماهنامه شبكه شماره 120 مراجعه کنید) را روي LAMP و WIMP مورد اشاره قرار داد. اجرای این فراخوان ساده روي ویندوز 2000 و وب سرور IIS روي یک کامپیوتر پنتيومIV با فركانس2 گيگاهرتز و رم 512 مگابایت پس از 1,2 ثانیه و با سرور فدورا کور 2 روي یک لپ تاپ پنتيوم III 850 مگاهرتزي با 256 مگابایت رم، تنها پس 0,35 ثانیه کامل شده است. این اعداد نشانميدهدکه سرور لینوکس روي سختافزاری بسیار ضعیفتر، چهار برابر سریعتر به درخواست مذکور پاسخ داده است1. آزمایشی دیگر نیز برای سنجش سرعت و کارایی ویندوز در برابر لینوکس در اجرای خدمات با استفاده از کانتینر سرولتهاي Tomcat در Apache صورت گرفته است که نشان از کارایی لینوکس در برابر ویندوز دارد2. نتایج کلی گویای آن است که لینوکس CentOS 4.2 64 بيتي توانایی ارائه خدمات به کاربران بیشتری (32 درصد بیشتر) را نسبت به ویندوز سرور 2003 داشته (شكل 1) و در عین حال، پیامهاي خطای کمتری را ارائه ميكند (شكل 2). در مقابل ویندوز، با تفاوت بسيار كم، به نسبت زمان انتظار کمتری را برای کاربران به ارمغان آورده است (شكل3). شکل 1 - مقايسه كارايي سيستمعاملها براساس تعداد كاربران